Tổng thống Donald Trump hôm thứ Sáu thông báo đã đạt được thỏa thuận với hãng dược AstraZeneca, trong nỗ lực mới nhất nhằm hạ giá thuốc theo cơ chế “Quốc gia được đối xử ưu đãi nhất” (Most Favored Nation pricing).
Động thái này diễn ra chỉ một tuần sau khi ông Trump công bố thỏa thuận tương tự với Pfizer, theo yêu cầu mà ông đã gửi trong thư hồi tháng 7 tới các giám đốc điều hành ngành dược, yêu cầu họ giảm giá bán tại Mỹ.
Thỏa thuận với AstraZeneca: mô hình giống Pfizer
Theo nội dung thỏa thuận, AstraZeneca — một trong những tập đoàn dược lớn nhất châu Âu — sẽ:
Bán thuốc cho chương trình Medicaid của Mỹ và định giá các loại thuốc mới ở mức “quốc gia được đối xử ưu đãi nhất”, tức là mức giá thấp nhất mà công ty áp dụng tại các nước tương đương.
Tham gia nền tảng trực tuyến TrumpRx, hiện đã hoạt động thử nghiệm và sẽ chính thức ra mắt vào tháng 1 tới. Trang web này sẽ dẫn người dùng đến các kênh bán hàng trực tiếp từ nhà sản xuất, nơi họ có thể mua thuốc giảm giá khi trả tiền mặt thay vì dùng bảo hiểm.
AstraZeneca cho biết trong thông cáo rằng thỏa thuận này sẽ cho phép bệnh nhân mắc bệnh mãn tính đủ điều kiện được mua thuốc với mức giảm tới 80% so với giá niêm yết (tức giá trước khi trừ chiết khấu hoặc hoàn tiền).
Đầu tư 50 tỷ USD và “thưởng” miễn thuế nhập khẩu
Ông Trump cũng nhấn mạnh cam kết đầu tư 50 tỷ USD của AstraZeneca vào mở rộng sản xuất tại Mỹ, được công bố từ tháng 7.
Công ty vừa thông báo khoản đầu tư 4,5 tỷ USD tại bang Virginia để sản xuất nhiều loại thuốc, bao gồm cả thuốc điều trị ung thư.
Giống Pfizer, AstraZeneca cũng được miễn áp thuế nhập khẩu dược phẩm trong vòng ba năm.
Ông Trump cho rằng các hãng dược chấp nhận ký thỏa thuận vì lo ngại đe dọa áp thuế của ông:
“Hầu hết họ có mặt ở đây đều vì lý do thuế quan,” ông nói tại Phòng Bầu dục.
Chi tiết thỏa thuận vẫn được giữ kín, theo cả hai công ty.
Các chuyên gia hoài nghi về hiệu quả thực tế
Nhiều chuyên gia y tế bày tỏ hoài nghi liệu người dân Mỹ có thực sự được hưởng lợi.
Giáo sư luật Rachel Sachs (Đại học Washington) nhận xét:
“Những thỏa thuận bí mật không phải là cách tốt để làm chính sách công. Chúng ta không biết rõ các điều khoản, ai sẽ giám sát việc thực thi và ai thật sự hưởng lợi.”
Theo Tòa Bạch Ốc, các loại thuốc của AstraZeneca trên nền tảng TrumpRx sẽ bao gồm thuốc hen suyễn và tiểu đường, với mức giảm “từ 96% đến 654%” – con số mà nhiều chuyên gia cho là phi lý về mặt toán học.
Trên thực tế, AstraZeneca hiện đã bán các loại thuốc hít hen suyễn như Airsupra và Symbicort với giá 35 USD/tháng cho một số bệnh nhân ở Mỹ – động thái xuất hiện sau áp lực từ Thượng nghị sĩ độc lập Bernie Sanders, người đang điều tra giá thuốc hen từ đầu năm 2024.
Tác động chính trị và kinh tế
Theo chuyên gia Spencer Perlman (Veda Partners), nếu Tòa Bạch Ốc cảm thấy hài lòng với các thỏa thuận này, họ có thể giảm bớt các biện pháp hành chính mạnh tay đối với ngành dược.
Ông cho rằng Pfizer và AstraZeneca không phải hy sinh nhiều, ngoại trừ cam kết đưa ra mức giá khởi điểm thấp hơn cho thuốc mới, điều có thể quan trọng nếu được thực thi đúng cách.
Chính phủ liên bang và các bang có thể tiết kiệm đáng kể nếu giá thuốc trong chương trình Medicaid giảm thêm, dù người tham gia Medicaid vốn đã trả rất ít hoặc không phải trả tiền thuốc.
Chiến lược “trả tiền mặt” và phản ứng từ ngành dược
Một điểm gây tranh cãi là việc ông Trump khuyến khích người dân mua thuốc trực tiếp và trả tiền mặt, bỏ qua hệ thống bảo hiểm.
Giới chuyên gia hoài nghi có bao nhiêu người có thể chi trả theo cách này. Ví dụ, hãng Novo Nordisk gần đây thông báo bệnh nhân tại Mỹ có thể mua thuốc tiểu đường Ozempic với giá 499 USD/tháng nếu thanh toán trực tiếp mà không qua bảo hiểm.
Khi công bố thỏa thuận với Pfizer, ông Trump thừa nhận chính sách của ông có thể khiến giá thuốc ở các nước khác tăng lên, trong khi giảm ở Mỹ – và ông gọi điều đó là “công bằng”.
Nỗ lực cân bằng giá thuốc toàn cầu
Ông Trump từ lâu đã chỉ trích việc người Mỹ trả giá thuốc cao gấp ba lần so với châu Âu, nơi chính phủ thường kiểm soát giá. Ông từng thất bại trong việc áp dụng mô hình “Most Favored Nation” trong nhiệm kỳ đầu, và nay khẳng định đây là một trong những lý do ông tái tranh cử: để cân bằng giá thuốc Mỹ với các nước phát triển khác.
Hiệp hội các hãng dược PhRMA ủng hộ việc chính quyền Trump chống lại tình trạng “các nước khác hưởng lợi từ đổi mới của Mỹ”, nhưng cũng cảnh báo:
“Chính sách áp dụng giá thấp của các nước khác vào Mỹ sẽ làm giảm khả năng tiếp cận thuốc mới và cắt giảm đầu tư vào nghiên cứu – điều từng xảy ra ở châu Âu, và chúng ta không muốn lặp lại.”
Tổng giám đốc PhRMA Stephen Ubl nhấn mạnh:
“Mỗi công ty đều tự quyết định cách định giá thuốc của mình.”
Tóm lại:
Thỏa thuận giữa chính quyền Trump và AstraZeneca mang tính biểu tượng cao, thể hiện nỗ lực của ông nhằm giảm giá thuốc trong nước, thúc đẩy sản xuất trong Mỹ, đồng thời gây sức ép lên ngành dược quốc tế. Tuy nhiên, mức độ giảm giá thực tế và lợi ích cho người tiêu dùng Mỹ vẫn còn là ẩn số khi các điều khoản quan trọng đều được giữ kín.
Nguồn CNN
