Chính quyền Biden đã đề nghị hỗ trợ vào thứ Hai cho những người biểu tình ôn hòa ở Trung Quốc, những người đã đổ ra đường vào cuối tuần qua để biểu tình chống lại chiến lược “không có COVID” của Bắc Kinh nhằm ngăn chặn đại dịch chết người.
Sự tức giận của công chúng và các cuộc biểu tình riêng lẻ đối với các chính sách COVID-19 của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gia tăng trong nhiều tháng giữa những câu chuyện lan truyền trên mạng và trên mạng xã hội về các trường hợp, vì phong tỏa toàn thành phố, người dân đã chết vì không được chăm sóc y tế và phụ nữ mang thai bị sảy thai và cả tình trạng thiếu lương thực.
Khi một đám cháy bùng phát tại một tòa nhà chung cư vào ngày 24 tháng 11 ở thành phố Urumqi, khiến 10 người thiệt mạng, chính quyền địa phương phủ nhận rằng những cái chết đó không liên quan gì đến lệnh phong tỏa nghiêm ngặt kéo dài 100 ngày ở Urumqi. Nhưng nhiều người dùng mạng xã hội Trung Quốc đã đổ lỗi cho các chính sách đại dịch của Bắc Kinh và các cuộc biểu tình ở Urumqi đã lan sang các thành phố trên khắp Trung Quốc bao gồm Bắc Kinh, Thành Đô, Quảng Châu, Thượng Hải và Vũ Hán.
Tại Tòa Bạch Ốc, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia John Kirby tuyên bố chính quyền Mỹ ủng hộ những người biểu tình ôn hòa và nói rằng: “Thông điệp của chúng tôi gửi tới những người biểu tình ôn hòa trên khắp thế giới là giống nhau. Mọi người nên được phép tập hợp và phản đối một cách hòa bình đối với các chính sách, luật pháp hoặc mệnh lệnh mà họ cho là có vấn đề,”.
John Kirby nhấn mạnh rằng việc đóng cửa và chính sách “không có COVID” không phải là chính sách mà Hoa Kỳ đang theo đuổi.
Việc chính quyền bày tỏ sự ủng hộ đối với những người biểu tình diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Joe Biden đang cố gắng xoa dịu căng thẳng với Bắc Kinh và có thể làm phức tạp thêm cuộc đối thoại giữa hai quốc gia.
Tổng thống Biden và ông Tập cận Bình đã gặp nhau hai tuần trước tại hội nghị thượng đỉnh G-20 ở Bali, Indonesia, nơi họ thảo luận về các chủ đề như Đài Loan, Bắc Triều Tiên và chiến tranh ở Ukraine. Hai nhà lãnh đạo nhất trí rằng các trợ lý cấp cao sẽ tiếp tục đàm phán về biến đổi khí hậu, xóa nợ và các vấn đề khác.
Nhưng các cuộc biểu tình và sự hỗ trợ của Hoa Kỳ cho những người biểu tình có thể khiến mọi thứ trở nên khó xử hơn.
John Kirby nói với các phóng viên rằng: “Không có gì thay đổi trong mong muốn của chúng tôi là tiếp tục thấy các đường dây liên lạc này được mở. Và chúng tôi rất phấn khởi khi rời khỏi G-20, cả hai nhà lãnh đạo đã có thể đồng ý về việc mở lại một số cuộc thảo luận tiếp theo.”
Tại sao các cuộc biểu tình ở Trung Quốc đang diễn ra bây giờ?
Ba năm sau đại dịch, Trung Quốc vẫn là nền kinh tế lớn duy nhất theo đuổi chính sách không có COVID. Trong khi các quốc gia khác đã dỡ bỏ các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt, xét nghiệm hàng loạt, giãn cách xã hội, cách ly kéo dài và hạn chế đi lại, thì các nhà chức trách ở Trung Quốc vẫn kiên trì với các biện pháp này, cho rằng đó là cách tốt nhất để ngăn chặn virus. Tuy nhiên, số ca mắc coronavirus của Trung Quốc, mặc dù nhỏ so với những gì nhiều quốc gia đã trải qua trong thời kỳ đỉnh điểm của đại dịch, đã tăng đều đặn.
Ông Tập cận Bình đã củng cố quyền lực của mình vào tháng 10 bằng cách tuyên bố nhiệm kỳ 5 năm liên tiếp lần thứ ba với tư cách là người lãnh đạo Đảng Cộng sản cầm quyền của đất nước. Kể từ tuần trước, nhà lãnh đạo quyền lực nhất của Trung Quốc kể từ Chủ tịch Mao Trạch Đông đã trải qua một đợt bất đồng chính kiến quy mô lớn hiếm thấy khi các cuộc biểu tình nổ ra trên khắp đất nước phản đối các chính sách nghiêm ngặt về COVID-19 của chính phủ ông.
Những hành động nào mà người biểu tình Trung Quốc đang thực hiện?
Các cuộc biểu tình bất tuân dân sự trên đường phố, các buổi cầu nguyện dưới ánh nến và cả các cuộc biểu tình bạo lực, những người biểu tình đã đụng độ với cảnh sát. Đã có những lời hô hào kêu gọi dân chủ và tự do báo chí.
Một số người biểu tình đã cầm những mảnh giấy trắng. Đó là một hình thức bất đồng quan điểm được thấy trong các cuộc biểu tình ở Hồng Kông trong những năm gần đây khi mọi người xuống đường biểu tình chống lại việc Trung Quốc phá hoại nền độc lập tư pháp, các thể chế dân chủ và luật dẫn độ của nhà nước.
Những mảnh giấy trắng tượng trưng cho những hạn chế đối với bài phát biểu chính trị. Chúng cũng đã được sử dụng ở Nga, nơi mà phát biểu bất đồng chính kiến cũng bị coi là tội phạm, và là nơi một số người đã tìm cách phản đối cuộc xâm lược Ukraine của Tổng thống Vladimir Putin.
Những cuộc biểu tình này quan trọng như thế nào, và có thể kết thúc ở đâu?
Không có gì lạ khi các cuộc biểu tình nhỏ diễn ra ở Trung Quốc. Nhưng bày tỏ quan điểm bất đồng chính kiến hoặc tham gia các cuộc biểu tình chống chính phủ trên quy mô lớn hơn là điều rất bất thường ở Trung Quốc, nơi chính quyền có tất cả các phương tiện truyền thông độc lập và xã hội dân sự.
Andy Mok, một thành viên tại Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa, một tổ chức tư vấn chính sách công có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết “không có gì ngạc nhiên khi người dân trên khắp Trung Quốc ngày càng thất vọng và căng thẳng về tình hình COVID”. Tuy nhiên, ông cũng bác bỏ những ý kiến cho rằng các cuộc biểu tình là một thách thức nghiêm trọng đối với chính phủ Trung Quốc.
Tuy nhiên, thực tế là các cuộc biểu tình dường như có sự tham gia của hàng ngàn người là điều đáng chú ý, cũng như thực tế là đã có những lời kêu gọi trực tiếp của người dùng mạng xã hội yêu cầu ông Tập cận Bình từ chức. Các cuộc biểu tình có thể là lời tuyên bố bất mãn lớn nhất đối với chính phủ Trung Quốc kể từ năm 1989, khi các cuộc biểu tình ở Quảng trường Thiên An Môn dẫn đến một cuộc đàn áp đẫm máu của quân đội Trung Quốc khiến hàng ngàn người thiệt mạng.
Lực lượng cảnh sát và an ninh của Trung Quốc được đào tạo bài bản trong việc trấn áp các nhóm nổi loạn và trị an mà họ coi là mối đe dọa. Các nhóm nhân quyền tin rằng Trung Quốc đã giam giữ hơn 1 triệu người dân tộc thiểu số Duy Ngô Nhĩ trong các trại tập trung, nơi họ phải chịu lao động cưỡng bức và các hình thức đàn áp cực đoan khác. Hôm thứ Hai, chính quyền đã điều động hàng ngàn cảnh sát đến nhiều thành phố để ngăn chặn các cuộc tụ tập tiếp theo, một chiến thuật dường như đã có hiệu quả.
Việt Linh (Theo AP News)