“Nước Anh đã trở lại” và sẵn sàng đối phó với thách thức do một Trung Quốc “quyết đoán” hơn đặt ra, Sunak nói với Lester Holt của NBC News trong một cuộc phỏng vấn.
Thủ tướng Anh Rishi Sunak nói với NBC News hôm Chủ nhật rằng một Trung Quốc quyết đoán hơn đặt ra một “thách thức mang tính hệ thống” đối với trật tự toàn cầu khi Anh, Mỹ và Úc lên kế hoạch công bố các bước mới nhất trong quan hệ đối tác quốc phòng nhằm chống lại sức mạnh quân sự ngày càng tăng của Bắc Kinh .
“Hành vi mà chúng tôi thấy ở Trung Quốc trong thời gian gần đây rất đáng lo ngại,” Sunak nói với Lester Holt của NBC News tại Bảo tàng USS Midway ngay sau khi ông đến San Diego để tham dự hội nghị thượng đỉnh ba bên. Ông nói: “Trung Quốc đang “hành động theo kiểu độc tài hơn ở trong nước” và “quyết đoán hơn ở nước ngoài”.
“Chắc chắn là Trung Quốc đại diện cho mối đe dọa nhà nước lớn nhất đối với lợi ích kinh tế của chúng ta. Và đó là một thách thức mang tính hệ thống đối với trật tự thế giới,” Sunak nói.
Tổng thống Joe Biden sẽ tiếp đón Sunak và Thủ tướng Úc Anthony Albanese tại San Diego để tán thành các sáng kiến mới được thống nhất cho hiệp ước quốc phòng AUKUS, 18 tháng sau khi quan hệ đối tác được công bố. Quan hệ đối tác quốc phòng đầy tham vọng nhằm cung cấp các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân cho Canberra như một phần trong nỗ lực chống lại sự tăng cường quân sự của Trung Quốc ở châu Á .
Trung Quốc đã đáp trả bằng cách gọi thỏa thuận mua bán tàu ngầm AUKUS là “hành động phổ biến vũ khí hạt nhân trắng trợn” làm suy yếu hòa bình và ổn định khu vực.
Sunak, một cựu triệu phú ngân hàng và cựu bộ trưởng tài chính, cũng cân nhắc về sự sụp đổ của Ngân hàng Thung lũng Silicon sau khi các cơ quan quản lý liên bang vào cuộc để hỗ trợ tiền gửi của người cho vay, nói rằng điều đó quan trọng đối với một số lượng lớn các công ty công nghệ của Anh.
“Tôi đã làm việc suốt cuối tuần với bộ trưởng tài chính, thủ tướng và Ngân hàng Anh, các cơ quan quản lý của chúng tôi, để tìm ra một giải pháp thích hợp. Chúng tôi sẽ sớm đưa ra thông báo về điều đó,” ông nói.
unak, 42 tuổi, nhậm chức vào ngày 25 tháng 10 sau một thời kỳ sóng gió chính trị, trở thành nhà lãnh đạo thứ ba của Vương quốc Anh trong vòng bảy tuần sau sự sụp đổ của chính phủ đầy tai tiếng của ông Vladimir Johnson và sự bùng nổ thần tốc của Liz Truss.
Ông trích dẫn hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Pháp vào tuần trước và cuộc gặp ba bên được ấn định vào thứ Hai tại San Diego như những ví dụ về việc Anh đóng một vai trò quan trọng trên trường thế giới.
“Nước Anh đã trở lại,” ông nói thêm.
Trong khi chờ Quốc hội phê duyệt, Australia dự kiến sẽ mua tới 5 tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Virginia của Mỹ vào những năm 2030 theo thỏa thuận AUKUS, trong khi Anh và Mỹ có kế hoạch giúp Australia cuối cùng sản xuất hạm đội chạy bằng năng lượng hạt nhân của riêng mình.
Mặc dù viện dẫn những lo ngại về hành động của họ, Sunak cho biết vẫn có cơ hội để can dự với Trung Quốc, bao gồm cả các vấn đề khí hậu và sự ổn định của nền kinh tế toàn cầu.
Khi được hỏi Anh sẽ phản ứng thế nào nếu Trung Quốc cố gắng chiếm Đài Loan bằng vũ lực, Sunak từ chối trả lời trực tiếp.
Đài Loan, một hòn đảo tự trị mà Bắc Kinh tuyên bố là lãnh thổ của mình, đang chịu áp lực ngày càng tăng từ Trung Quốc, nước không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để giành quyền kiểm soát hòn đảo này. Người ủng hộ quốc tế quan trọng nhất của Đài Loan là Hoa Kỳ, quốc gia bị ràng buộc bởi luật pháp để cung cấp vũ khí phòng thủ nhưng từ lâu đã mơ hồ về việc liệu họ có can thiệp quân sự nếu Trung Quốc tấn công hay không.
Sunak cho biết phản ứng quốc tế đối với cuộc xâm lược Ukraine của Nga nhằm ngăn chặn bất kỳ quốc gia nào tiến hành một cuộc tấn công vô cớ.
“Tôi nghĩ điều tốt nhất chúng ta có thể làm để ngăn chặn hành động thù địch của bất kỳ quốc gia nào ở bất kỳ đâu là làm những gì chúng ta đang làm ngay bây giờ ở Ukraine. Và đó là nơi chúng ta chứng kiến một cuộc xâm lược vô cớ, bất hợp pháp vào Ukraine của Nga. Và điều đúng đắn cần làm trong hoàn cảnh đó là cung cấp cho Ukraine tất cả sự hỗ trợ mà họ cần để tự vệ”, ông nói.
Về viện trợ quân sự của phương Tây cho Ukraine, ông nói: “Tôi nghĩ điều quan trọng hiện nay là chúng ta phải tăng tốc và tăng cường hỗ trợ cho Ukraine.”
Ông cho biết cam kết của London đối với hiệp ước quốc phòng AUKUS là một phần trong kế hoạch tăng tổng chi tiêu quốc phòng của Anh, quốc gia mà ông cho rằng sẽ vẫn là cường quốc quân sự hàng đầu. Chính phủ Anh đã công bố kế hoạch vào Chủ nhật để tăng chi tiêu quốc phòng gần 6 tỷ đô la trong hai năm tới.
Trung Quốc đã cố gắng thể hiện mình là trung lập trong cuộc xung đột Ukraine, kêu gọi một giải pháp thương lượng trong khi kiềm chế không lên án hành động gây hấn của Nga hoặc thậm chí gọi đó là một cuộc xâm lược. Phương Tây nhanh chóng bác bỏ đề xuất hòa bình gồm 12 điểm mà Bắc Kinh đưa ra hồi tháng trước vì cho rằng nó quá có lợi cho Nga.
Hoa Kỳ, trích dẫn báo cáo tình báo, cho biết Trung Quốc đang xem xét vũ trang cho Nga nhưng chưa đưa ra quyết định. Khi được hỏi về khả năng đó, Sunak nói, “Đó sẽ là một diễn biến rất đáng lo ngại và nguy hiểm.”
“Tôi nghĩ thông điệp mạnh mẽ mà Anh, Mỹ và tất cả các nước đã nói với Trung Quốc, với bất kỳ nước nào, là không ủng hộ Nga trong cuộc xung đột này,” ông nói.
Sunak nói thêm rằng Iran đã bị trừng phạt vì cung cấp hỗ trợ quân sự cho Nga.
Khi được hỏi liệu ông có ủng hộ việc áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Trung Quốc nếu nước này gửi vũ khí cho Nga hay không, Sunak nói: “Tôi nghĩ với các biện pháp trừng phạt, tốt nhất luôn nên phối hợp với các đồng minh để thực hiện”.
Úc có một hạm đội gồm sáu tàu ngầm chạy bằng năng lượng thông thường, nhưng các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân có thể ở dưới nước lâu hơn và khó bị phát hiện hơn so với các tàu chạy bằng năng lượng thông thường.
Chính quyền Biden và các quan chức Anh cho biết Úc cũng đồng ý cho tàu ngầm Mỹ thăm cảng trong những năm tới, mở rộng phạm vi hoạt động của hải quân Mỹ .
Các tàu ngầm do Mỹ sản xuất cho Canberra sẽ lấp đầy khoảng trống có thể xảy ra, vì hạm đội tàu ngầm hiện tại của Úc sẽ phải nghỉ hưu vào những năm 2030.
Các chuyên gia cho biết các kế hoạch mới, những bước đi cụ thể đầu tiên nhằm củng cố quan hệ đối tác quốc phòng ba bên đã được công bố cách đây một năm rưỡi, nhằm báo hiệu rằng ba chính phủ đang tiến tới dự án đầy tham vọng này.
Việt Linh (Theo NBC News)