Khi Jo Wang, một người tổ chức sự kiện ở Bắc Kinh, chứng kiến các thành viên trong gia đình cô lần lượt ngã bệnh vì Covid-19 vào cuối tháng trước, cô có một mục tiêu duy nhất: tìm thuốc kháng virus để bảo vệ người ông lớn tuổi của mình khi đến lượt ông.
Sau ba ngày cố gắng và không mua được một hộp Paxlovid của Pfizer trên nền tảng thương mại điện tử, cô ấy đã gặp may mắn, ghi được phương pháp điều trị Covid qua kênh chính thức vào ngày thứ tư và nhận được qua đường bưu điện vào ngày thứ sáu.
Wang không phải là cư dân duy nhất phải tranh giành để có được các loại thuốc phương Tây khi làn sóng Covid-19 tràn ngập Trung Quốc, thúc đẩy nhu cầu điều trị – đặc biệt là đối với phần lớn dân số lớn tuổi chưa được tiêm chủng của đất nước.
Trong những tuần gần đây, nhiều người đã chuyển sang thị trường chợ đen, nơi những người bán hàng rong tuyên bố bán các phương pháp điều trị Covid, từ việc nhập khẩu bất hợp pháp thuốc generic Paxlovid của Pfizer và thuốc molnupiravir của Merck do Ấn Độ sản xuất cho đến sản phẩm bonafide – cao gấp 8 lần giá thị trường.
Sự thất vọng về tình trạng thiếu hụt càng tăng thêm khi có một thông báo vào Chủ nhật rằng chính phủ đã không đạt được thỏa thuận với Pfizer để đưa Paxlovid vào chương trình bảo hiểm quốc gia của mình, với các quan chức nói rằng giá yêu cầu quá cao. Quyết định đó có thể có nghĩa là sau ngày 31 tháng 3, loại thuốc này sẽ chỉ được cung cấp cho những người có đủ khả năng trả giá đầy đủ, với mức giá hiện tại được báo cáo là khoảng 1.900 nhân dân tệ (280 USD) mỗi liệu trình.
Paxlovid đã được chứng minh là làm giảm nguy cơ tử vong và nhập viện ở những bệnh nhân có nguy cơ cao khi được sử dụng ngay sau khi xuất hiện các triệu chứng. Tháng 2 năm ngoái, loại thuốc này, được sử dụng rộng rãi ở các nước phát triển, đã trở thành viên thuốc uống đầu tiên dành riêng cho Covid được cấp phép tại Trung Quốc.
Trung Quốc đã đồng ý chi trả cho hai phương pháp điều trị khác được sử dụng cho Covid-19 trong các cuộc đàm phán mới nhất – thuốc cổ truyền Trung Quốc Qingfei Paidu và thuốc kháng vi-rút Azvudine trong nước.
Cạm bẫy về giá cả và tình trạng thiếu hụt, gần một năm sau khi viên thuốc này được cấp phép lần đầu tiên và vài tháng sau khi Pfizer khai thác một nhà sản xuất thuốc trong nước để sản xuất tại địa phương, cho thấy những thách thức mà Trung Quốc phải đối mặt khi chính phủ nước này phải vất vả với nhu cầu điều trị cho dân số 1,4 tỷ người.
Hiện tại, thuốc nhập khẩu của Pfizer đã có mặt tại các bệnh viện cộng đồng ở một số thành phố, bao gồm Bắc Kinh, Thượng Hải, Thiên Tân và Quảng Châu, theo truyền thông nhà nước. Nó cũng được bán trên một số nền tảng thương mại điện tử.
Nhưng có những câu hỏi về việc thuốc sẽ được phân phối rộng rãi như thế nào trên khắp Trung Quốc và liệu có đủ nguồn lực y tế để kê đơn hay không – một vấn đề cấp bách khi dịch bệnh bùng phát từ các trung tâm đô thị sang các thành phố nhỏ hơn và vùng nông thôn Trung Quốc. Các chuyên gia cho biết việc mua sắm dường như được phân cấp, với các loại thuốc sẵn có hơn tại các bệnh viện ở các thành phố lớn có nguồn lực tốt hơn và khó tìm thấy ở nơi khác.
Hôm thứ Hai, Giám đốc điều hành của Pfizer, Albert Bourla, cho biết công ty đã tăng cường xuất khẩu, gửi hàng triệu đợt Paxlovid đến Trung Quốc trong vài tuần qua và đang làm việc với đối tác trong nước Zhejiang Huahai để sản xuất Paxlovid do Trung Quốc sản xuất trong nửa đầu năm nay.
Nhưng Albert Bourla, phát biểu tại một hội nghị ở San Francisco, cũng dập tắt hy vọng công ty có thể đạt được thỏa thuận với Trung Quốc để các nhà sản xuất thuốc trong nước sản xuất một loại thuốc chung loại để bán trong nước.
Merck có trụ sở tại Hoa Kỳ, được biết đến với tên quốc tế là MSD, hôm thứ Tư cho biết trên tài khoản WeChat của mình rằng họ sẽ có hành động pháp lý chống lại một số nhà sản xuất đang cung cấp các phiên bản trái phép của thuốc Covid. Công ty cho biết họ cũng sẽ hợp tác với công ty nội địa Sinopharm để cung cấp thuốc viên cho Trung Quốc, được bán dưới tên Lagevrio. Theo cơ sở dữ liệu của WHO, cả hai công ty phương Tây hiện không có bằng sáng chế cho các loại thuốc này ở Trung Quốc, mặc dù cả hai đều đã nộp đơn xin cấp bằng sáng chế.
Nhưng khi tình trạng thiếu hụt và các vấn đề về chi phí – diễn ra ở một trong những quốc gia sản xuất thuốc gốc lớn nhất thế giới, họ cũng chú ý đến các vấn đề toàn cầu liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ, theo các chuyên gia kiểm tra khả năng tiếp cận thuốc.
Hai công ty Trung Quốc dự kiến sản xuất các phiên bản chung của Paxlovid đã gửi sản phẩm của họ để Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá, theo Tổ chức Bằng sáng chế Thuốc (MPP) trực thuộc WHO – một tín hiệu cho thấy họ đã sẵn sàng bắt đầu sản xuất loại thuốc này.
Các công ty đó, Zhejiang Huahai và Apeloa Pharmaceutical, cùng với hai công ty khác ở Trung Quốc, đã được cấp giấy phép vào năm 2022 để sản xuất thuốc viên tổng thể đầy đủ nhằm cung cấp cho 95 thị trường có thu nhập trung bình và thấp – không bao gồm Trung Quốc – theo một thỏa thuận trước đó giữa Pfizer và MPP, một tổ chức tạo điều kiện tiếp cận các phương pháp điều trị cho người dân ở các nước nghèo hơn.
Tuy nhiên, nếu nhà phát triển thuốc không sẵn sàng thực hiện bước đó – như Bourla đã chỉ ra Pfizer vào thứ Hai – thì Trung Quốc có thể thực hiện các biện pháp, chẳng hạn như cam kết bảo vệ các công ty sản xuất thuốc generic hoặc nhập khẩu thuốc generic từ nơi khác, sử dụng các biện pháp pháp lý được cho phép theo Đạo luật Tổ chức Thương mại Thế giới quy định trong các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe.
Tiềm năng đó đã được thảo luận trên các diễn đàn công cộng ở Trung Quốc. Các nhà bình luận ở đó chỉ ra rằng quốc gia này không có hồ sơ theo dõi về việc sử dụng các tính năng này, vốn thường được các quốc gia sử dụng một cách thận trọng, do chúng có khả năng gây khó chịu cho các công ty dược phẩm nước ngoài và các quốc gia nơi họ đặt trụ sở.
Trong trường hợp của Trung Quốc, những lo ngại về việc tác động đến nền kinh tế địa phương – trong đó các công ty dược phẩm nước ngoài là những nhà tuyển dụng lớn – có thể là lý do chính khiến chính phủ ngần ngại sử dụng các biện pháp như vậy.
Bắc Kinh trong tháng này đã kêu gọi các cơ quan chức năng tăng cường giám sát việc bán thuốc trực tuyến và trấn áp nạn cắt giá, quảng cáo sai sự thật và vi phạm sở hữu trí tuệ.
Trung Quốc có thể đang hy vọng rằng nhiều loại thuốc kháng virus trong nước đang được phát triển có thể lấp đầy khoảng trống. Trong suốt đại dịch, các cơ quan quản lý của nó phần lớn đã chọn các công cụ trong nước để đối đầu với virus với việc Bắc Kinh vẫn chưa phê duyệt vaccine Covid nước ngoài.
Các quan chức y tế gần đây đã tìm cách bảo đảm với công chúng về khả năng tiếp cận các phương pháp điều trị hợp lý và giảm nhẹ tác động tiềm ẩn của việc chính phủ không đưa Paxlovid vào chương trình bảo hiểm quốc gia.
Tờ Global Times theo chủ nghĩa dân tộc do nhà nước điều hành hôm thứ Hai đã đăng một bài quan điểm đổ lỗi cho “lực lượng tư bản Hoa Kỳ” vì việc Trung Quốc không thể đạt được thỏa thuận với Pfizer để đưa thuốc vào bảo hiểm quốc gia.
Bài báo cho biết rằng: “Trong những ngày qua, ngày càng nhiều chính trị gia và cơ quan truyền thông Hoa Kỳ đưa ra những lời ‘cảnh báo’ chói tai về dịch bệnh ở Trung Quốc… Nếu họ thực sự quan tâm đến điều đó, tại sao Pfizer không từ bỏ việc theo đuổi lợi nhuận và hợp tác với Trung Quốc với một chút chân thành hơn?”
Bourla hôm thứ Hai cho biết các cuộc đàm phán đã bị phá vỡ sau khi Trung Quốc yêu cầu mức giá thấp hơn mức Pfizer đang tính cho hầu hết các quốc gia có thu nhập trung bình thấp.
Trong một tuyên bố riêng với CNN, Pfizer từ chối bình luận về mức giá mà họ đưa ra, nhưng cho biết: công ty “sẽ tiếp tục hợp tác với chính phủ Trung Quốc và tất cả các bên liên quan để đảm bảo cung cấp đủ Paxlovid ở Trung Quốc” và vẫn “cam kết để đáp ứng nhu cầu điều trị Covid-19 của bệnh nhân Trung Quốc.”
Việt Linh (Theo CNBC)