Tòa án tối cao của Hàn Quốc hôm thứ Năm đã ra lệnh cho một công ty Nhật Bản thứ ba phải bồi thường cho một số cựu nhân viên người Nam Hàn thời chiến vì bị cưỡng bức lao động, đây là phán quyết thứ hai như vậy trong một tuần.
Phán quyết của Nam Hàn đã nhanh chóng bị Nhật Bản chỉ trích, nhưng các nhà quan sát cho rằng phán quyết này khó có thể gây ra bất kỳ tác động tiêu cực lớn nào đến quan hệ song phương, vì cả hai chính phủ đều nghiêm túc trong việc cải thiện hợp tác trước những thách thức chung như chương trình hạt nhân của Triều Tiên và sự quyết đoán của Trung Quốc.
Tòa án Tối cao phán quyết rằng công ty đóng tàu Hitachi Zosen Corp. và nhà sản xuất thiết bị nặng Mitsubishi Heavy Industries phải bồi thường từ 50 triệu won (khoảng 39.000 USD) đến 150 triệu won (khoảng 116.000 USD) cho mỗi nguyên đơn trong số 17 nguyên đơn Hàn Quốc – một trong số đó là một nguyên đơn, cựu công nhân còn sống và những người thân còn lại.
Mitsubishi và một công ty Nhật Bản khác, Nippon Steel, trước đây đã được tòa án Nam Hàn đưa ra lệnh bồi thường tương tự, nhưng đây là phán quyết đầu tiên như vậy đối với Hitachi.
Trong số các nguyên đơn có nạn nhân sống sót bị bỏng nặng và gia đình của một công nhân thiệt mạng trong trận động đất ở Nhật Bản năm 1944, khi họ làm việc cho nhà máy sản xuất máy bay của Mitsubishi ở Nagoya. Những người khác bao gồm người thân của những công nhân quá cố của Mitsubishi bị thương trong vụ đánh bom nguyên tử của Mỹ ở Hiroshima và một sự kiện thời chiến khác, theo thông cáo báo chí của tòa án.
Phán quyết có lợi cho các nguyên đơn Nam Hàn được nhiều người mong đợi vì Tòa án Tối cao trong hai phán quyết riêng biệt vào năm 2018 đã yêu cầu Mitsubishi và Nippon Steel bồi thường cho một số nhân viên người Nam Hàn cũ của họ, cho rằng họ bị buộc phải cung cấp lao động cho các công ty khi Bán đảo Triều Tiên bị ảnh hưởng thuộc địa của Nhật Bản từ 1910-45.
Vào ngày 21 tháng 12, tòa án cấp cao lại ra lệnh cho Mitsubishi và Nippon Steel bồi thường cho những người Nam Hàn khác về hành vi lao động cưỡng bức tương tự thời thuộc địa.
Bộ Ngoại giao Nhật Bản phản ứng bằng cách triệu tập một nhà ngoại giao cấp cao của Nam Hàn tại Nhật Bản để phản đối chính thức. Trong cuộc họp, Hiroyuki Namazu, Tổng giám đốc Vụ các vấn đề châu Á và châu Đại dương của Bộ Ngoại giao Nhật Bản, gọi phán quyết mới nhất của Nam Hàn là “cực kỳ đáng tiếc và hoàn toàn không thể chấp nhận được”, theo Bộ Nhật Bản.
Namazu vẫn giữ quan điểm lâu nay của Nhật Bản rằng mọi vấn đề bồi thường giữa hai nước đã được giải quyết khi bình thường hóa quan hệ vào năm 1965.
Các phán quyết của Nam Hàn vào năm 2018 và trong tháng này lập luận rằng hiệp ước không thể ngăn cản các cá nhân yêu cầu bồi thường cho lao động cưỡng bức vì việc các công ty Nhật Bản sử dụng những lao động như vậy là “hành động bất hợp pháp chống lại loài người” có liên quan đến sự chiếm đóng thuộc địa bất hợp pháp của Tokyo.
Các phán quyết năm 2018 đã đẩy mối quan hệ song phương xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Nhật Bản áp đặt hạn chế xuất khẩu đối với các mặt hàng quan trọng, trong khi Nam Hàn đe dọa chấm dứt hiệp ước chia sẻ thông tin tình báo quân sự với Nhật Bản. Nhưng mối quan hệ giữa họ bắt đầu được cải thiện đáng kể vào năm 2023 sau khi chính phủ Nam Hàn, hiện do Tổng thống bảo thủ Yoon Suk Yeol đứng đầu, thành lập một quỹ trong nước để bồi thường cho các nạn nhân lao động cưỡng bức mà không yêu cầu Nhật Bản đóng góp.
11 trong số 15 cựu lao động cưỡng bức hoặc gia đình tang quyến của họ liên quan đến phán quyết năm 2018 đã chấp nhận bồi thường theo kế hoạch hoàn trả của bên thứ ba của Seoul, nhưng 4 người còn lại từ chối chấp nhận. Lim Soosuk, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Nam Hàn, cho biết chính phủ cũng sẽ tìm cách bồi thường cho các nguyên đơn Nam Hàn liên quan đến phán quyết hôm thứ Năm thông qua hệ thống hoàn trả của bên thứ ba.
Việt Linh (Theo Nikkei Asia)