Tòa án tối cao của Kenya hôm thứ Sáu đã ngăn chặn việc khai triển các sĩ quan cảnh sát Kenya do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn tới Haiti để giúp quốc gia Caribe này kiểm soát bạo lực băng đảng.
Thẩm phán Chacha Mwita cho biết Hội đồng An ninh Quốc gia Kenya, do tổng thống lãnh đạo, không có thẩm quyền triển khai cảnh sát chính quy bên ngoài đất nước. Quốc hội Kenya đã thông qua một kiến nghị vào tháng 11 cho phép khai triển 1.000 sĩ quan để lãnh đạo một lực lượng đa quốc gia ở Haiti.
Mwita nói: “Không có gì phải bàn cãi rằng không có sự sắp xếp có đi có lại giữa Kenya và Haiti và vì lý do đó, không thể khai triển cảnh sát tới quốc gia đó”.
Thẩm phán cho rằng đề nghị của Kenya rất cao quý nhưng cần phải được thực hiện theo hiến pháp.
Mwita đưa ra phán quyết nhằm đáp lại đơn đăng ký của lãnh đạo Đảng Liên minh Con đường Thứ ba, Ekuru Aukot, người cho rằng kế hoạch cử các sĩ quan đến Haiti của chính phủ là bất hợp pháp.
Người phát ngôn chính phủ Kenya Isaac Mwaura cho biết họ sẽ kháng cáo quyết định này.
Quyết định này được nhiều người coi là đòn giáng mạnh vào Haiti, quốc gia lần đầu tiên yêu cầu khai triển ngay lực lượng vũ trang nước ngoài vào tháng 10 năm 2022.
Diego Da Rin thuộc Nhóm Khủng hoảng Quốc tế cho biết: “Đây là một tin khủng khiếp đối với người dân Haiti”. “Đại đa số người dân đang chờ đợi sự trợ giúp từ bên ngoài để hỗ trợ cảnh sát giành lại quyền kiểm soát thủ đô và các khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi bạo lực.”
Giám đốc Quốc gia của Mercy Corps tại Haiti, Laurent Uwumuremyi, ủng hộ quyết định của Tòa án Tối cao khi nói rằng các nhiệm vụ gìn giữ hòa bình quốc tế trước đây – chẳng hạn như phái đoàn MINUSTAH của Liên hợp quốc đã được triển khai ở đó vào năm 2004-2017 – và các biện pháp can thiệp quốc tế đã gây ra hậu quả tai hại cho Haiti.
Uwumuremyi nói: “Các giải pháp cho Haiti, bao gồm cả những giải pháp hỗ trợ Cảnh sát Quốc gia Haiti và quân đội nhằm giảm bớt bạo lực và khôi phục lại một số cảm giác an ninh, nên do người Haiti lãnh đạo”.
Ông cho rằng một sự can thiệp quốc tế khác có thể vô tình làm tình hình trở nên tồi tệ hơn, khiến nhiều người rơi vào tình trạng bạo lực hơn.
Ông nói: “Điều quan trọng là bất kỳ sự can thiệp nào cũng phải được thực hiện để khôi phục sự ổn định, tôn trọng nhân quyền và luật nhân đạo, đồng thời không gây nguy hiểm hoặc cản trở các hoạt động viện trợ hoặc làm trầm trọng thêm bạo lực”.
Đặc phái viên của Tổng thư ký LHQ tại nước này hôm thứ Năm cho biết , tình trạng bạo lực băng đảng gia tăng chưa từng có đang xảy ra ở Haiti, với số nạn nhân thiệt mạng, bị thương và bị bắt cóc tăng hơn gấp đôi so với năm ngoái.
Đặc phái viên Maria Isabel Salvador nói với Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc: “Tôi không thể nhấn mạnh mức độ nghiêm trọng của tình hình ở Haiti, nơi nhiều cuộc khủng hoảng kéo dài đã đạt đến điểm nghiêm trọng”.
Bà cho biết 8.400 nạn nhân của bạo lực băng đảng được văn phòng của bà ghi nhận vào năm ngoái – nhiều hơn 122% so với năm 2022 – chủ yếu là mục tiêu của các băng nhóm ở thủ đô Port-au-Prince của Haiti.
Salvador cho biết khoảng 300 băng đảng kiểm soát khoảng 80% thủ đô và gây ra 83% số vụ giết người và bị thương trong năm ngoái. Bà cho biết họ đã mở rộng về phía bắc vào vùng Artibonite, được coi là vựa lương thực của Haiti và phía nam thủ đô, nơi “các băng nhóm đã tiến hành các cuộc tấn công quy mô lớn để kiểm soát các khu vực trọng điểm” và sử dụng bạo lực tình dục một cách có hệ thống để giành quyền kiểm soát.
Guy Philippe, một cựu thủ lĩnh phe nổi dậy ở Haiti , đã kêu gọi người dân Kenya trong một tin nhắn video trong tuần này không cho phép cảnh sát hoặc quân đội của họ được triển khai tới Haiti.
Philippe cho biết người dân Haiti coi người Kenya như những người anh em châu Phi của họ nhưng nếu cảnh sát được triển khai tới vùng Caribe, người dân Kenya sẽ trở thành “kẻ thù” của người Haiti vì họ sẽ bị coi là ủng hộ một chính phủ bất hợp pháp.
“Chúng ta có một chính phủ ở Haiti không có tính hợp pháp, không ai yêu quý họ. Chính phủ này đang giúp đỡ các băng đảng, giết hại những người vô tội, bắt cóc và phục vụ lợi ích của chủ nghĩa đế quốc”, ông nói.
Philippe đã phải ngồi tù 9 năm trong nhà tù ở Mỹ sau khi nhận tội rửa tiền. Ông nổi tiếng với việc lãnh đạo cuộc nổi dậy năm 2004 chống lại cựu Tổng thống Jean-Bertrand Aristide và chủ mưu các cuộc tấn công vào các đồn cảnh sát.
Đầu tháng này, những người ủng hộ ông đã phát động các cuộc biểu tình làm tê liệt một số thành phố trên khắp Haiti khi họ yêu cầu Thủ tướng Ariel Henry từ chức.
Chính quyền Kenya nói vào tháng trước rằng nhóm đầu tiên gồm khoảng 300 sĩ quan dự kiến sẽ đến Haiti vào tháng 2. Sự đóng góp của Kenya cuối cùng sẽ tăng lên 1.000 sĩ quan đứng đầu một lực lượng đa quốc gia gồm 3.000 người.
Burundi, Chad, Senegal, Jamaica và Belize cũng cam kết đưa quân tham gia sứ mệnh này.
Việt Linh (Theo TheGuardian)
