Tổng hợp toàn cầu từ The Economist Intelligence Unit
Chiến tranh ở Ukraine và đại dịch sẽ còn kéo dài. Hàng hóa đắt đỏ sẽ giúp các nhà sản xuất giàu thêm nhưng làm trầm trọng thêm tình trạng mất an ninh lương thực và gây tổn hại cho nhiều nền kinh tế.
Sự thiếu hụt năng lượng và giá chip cao hơn sẽ gây thiệt hại lớn hơn, đặc biệt là ở châu Âu đối với các nhà sản xuất xe hơi nhưng họ sẽ chuyển chi phí gia tăng cho người mua khi lạm phát đang làm xói mòn thu nhập và tiền tiết kiệm của người tiêu dùng.
Chiến tranh ở Ukraine và căng thẳng về Đài Loan sẽ buộc các chính phủ phải củng cố ngân sách quốc phòng. Mỹ là quốc gia chi tiêu lớn nhất thế giới cho quốc phòng, sẽ tăng chi tiêu thêm gần 9% vào năm 2023, lên 800 tỷ USD, gấp hơn ba lần so với nước đứng thứ hai là Trung Quốc. Nhật Bản và Đức sẽ theo đuổi mục tiêu chi 2% gdp cho quốc phòng trong 5 năm tới. Mặc dù vậy, các bộ quốc phòng sẽ gặp khó khăn để khắc phục tình trạng lạm phát cao, vì vậy chi tiêu thực tế sẽ giảm xuống.
Cuộc khủng hoảng năng lượng sẽ trầm trọng hơn vào năm 2023, đặc biệt là ở châu Âu. Dưới sự trừng phạt của phương Tây, dòng chảy hydrocarbon của Nga sẽ giảm dần khi eu mở rộng lệnh cấm đối với dầu mỏ của Nga và họ trả đũa bằng cách chấm dứt hầu như tất cả các nguồn cung cấp khí đốt. Mùa đông sẽ làm cạn kiệt nguồn dự trữ khí đốt của châu Âu và dòng khí đốt tự nhiên hóa lỏng LNG sẽ bị thiếu hụt.
Tất cả những điều này sẽ giữ cho giá dầu và khí đốt luôn ở mức cao. Cuộc tranh giành nhiên liệu sẽ nâng mức tiêu thụ than lên những kỷ lục mới, với các quốc gia từ Đức đến Trung Quốc quay trở lại kế hoạch cắt giảm nhằm giải quyết biến đổi khí hậu.
Một nền kinh tế chậm lại sẽ kiểm tra sự ổn định tài chính vào năm 2023. Khó có thể xảy ra sự sụp đổ toàn cầu như năm 2008 do dự trữ cao của các ngân hàng và các tiêu chuẩn rủi ro chặt chẽ hơn. Lãi suất tăng cũng sẽ thúc đẩy tỷ suất lợi nhuận. Tuy nhiên, các khoản đầu tư tư nhân không được bảo đảm. Các biện pháp trừng phạt tài chính đối với Nga sẽ gây thêm thiệt hại và gián đoạn cho các công ty tài chính.
Tình trạng thiếu lương thực sẽ xảy ra vào năm 2023 do chiến tranh ở Ukraine và biến đổi khí hậu. Liên hợp quốc dự kiến sẽ có thêm 19 triệu người bị suy dinh dưỡng, với gần 830 triệu người bị đói trên toàn thế giới. Thu hoạch sẽ ít hơn ở nhiều nơi. Trồng trọt sẽ bị ảnh hưởng trên toàn cầu do thiếu phân bón từ Nga và giá năng lượng cao, cũng như hậu quả của hạn hán năm 2022. Sản lượng lúa mì và ngô sẽ giảm, mặc dù sản lượng gạo sẽ tăng. Xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine sẽ thấp khi Nga phong tỏa.
Người tiêu dùng sẽ thay đổi khẩu vị để bảo vệ túi tiền của họ, chuyển từ lúa mì sang kê, hoặc từ dầu hướng dương sang các loại dầu thực vật khác. Với nguồn cung lương thực gặp rủi ro, một số quốc gia có thể chuyển sang lệnh cấm xuất khẩu lương thực, khiến giá tăng vọt trở lại.
Covid-19 sẽ lây nhiễm cho hàng triệu người nữa vào năm 2023 nhưng—với điều kiện không có biến thể mới nguy hiểm nào phát triển. Khi số ca tử vong do đại dịch giảm dần, liên hợp quốc tin rằng tuổi thọ trung bình sẽ bắt đầu phục hồi vào năm 2023, sau khi giảm 1,8 năm trong giai đoạn 2020-21.
Các chính phủ sẽ phải vất vả để tài trợ cho các hệ thống chăm sóc sức khỏe kéo dài khi nền kinh tế phát triển và chi phí tăng lên. Doanh số bán thuốc và chi tiêu chăm sóc sức khỏe trên mỗi người sẽ tăng khoảng 5% nhưng lại giảm theo giá trị thực do lạm phát.
Rủi ro suy thoái và tăng lãi suất sẽ không ngăn cản chi tiêu cho công nghệ vào năm 2023. Các công ty sẽ ngày càng khai thác công nghệ để dự đoán nhu cầu, theo dõi nguồn cung và bảo mật dữ liệu.
Nhưng phát triển công nghệ số cũng làm tăng rủi ro an ninh mạng; xung đột địa chính trị cũng vậy. Vào năm 2023, các chính phủ sẽ phải thắt chặt kiểm soát mạng internet và tin giả, thuyết âm mưu.
Ngành hàng không sẽ bắt đầu có lãi vào năm 2023 khi nhu cầu bị dồn nén thúc đẩy lượng khách du lịch quốc tế tăng 30%. Nhưng du lịch toàn cầu sẽ không trở lại bình thường. Lượng khách đến sẽ giảm so với mức trước đại dịch, bị kìm hãm bởi chi phí sinh hoạt leo thang.
Đại dịch Covid kéo dài sẽ gây ra tình trạng thiếu hụt nhân sự nhiều hơn nữa, đặc biệt là ở Mỹ và Châu Âu.
Việt Linh 18.01.2023 (Theo The Economist)