Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva đã gặp người đồng cấp Cuba hôm thứ Bảy tại Havana, báo hiệu sự hồi sinh mối quan hệ giữa hai nước trong chuyến đi đầu tiên của một tổng thống Brazil tới quốc gia Caribe này sau 9 năm.
Lula đã có mặt tại Havana để dự hội nghị thượng đỉnh Nhóm 77 nền kinh tế mới nổi cộng với Trung Quốc. Nhóm này, được thành lập vào những năm 1960, đang họp ở Cuba chỉ vài ngày trước Đại hội đồng Liên hợp quốc ở New York.
Phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh hôm thứ Bảy, Lula than thở về lệnh cấm vận Cuba do Hoa Kỳ lãnh đạo. Hòn đảo “là nạn nhân của lệnh cấm vận kinh tế bất hợp pháp. Brazil phản đối bất kỳ biện pháp cưỡng chế đơn phương nào”, ông nói.
Ông nói thêm: “Chúng tôi phản đối việc đưa Cuba vào danh sách các quốc gia tài trợ khủng bố”. Lula đang đề cập đến danh sách các quốc gia của Hoa Kỳ mà họ cho là đã nhiều lần hỗ trợ cho các hành động khủng bố quốc tế. Các quốc gia trong danh sách phải chịu lệnh trừng phạt.
Cuba và Brazil có mối quan hệ lịch sử và nhân khẩu học chặt chẽ. Các vở kịch truyền hình Brazil rất phổ biến ở Cuba và cả hai đều có truyền thống âm nhạc phong phú.
Lula và cựu lãnh đạo Cuba Fidel Castro là bạn bè, và chiến thắng sít sao của Lula trước cựu tổng thống cực hữu Jair Bolsonaro trong cuộc bầu cử năm ngoái đã được tổ chức ở Cuba.
Paulo Peres, nhà khoa học chính trị tại Đại học Liên bang Rio Grande do Sul, cho biết: Sự kiện ở Havana là cơ hội “chính thức tái lập quan hệ chính trị và ngoại giao với Cuba vốn đã bị hủy bỏ hoàn toàn dưới thời chính quyền Bolsonaro”.
Mối quan hệ bền chặt giữa hai nước khi Đảng Công nhân cánh tả của Lula nắm quyền từ năm 2003 đến năm 2016 nhưng trở nên chua chát dưới thời Bolsonaro, người ủng hộ lệnh cấm vận.
Lula và lãnh đạo Cuba Miguel Díaz-Canel dự kiến sẽ thảo luận về khoản nợ của Cuba với ngân hàng phát triển Brazil. Báo chí Brazil đưa tin ở mức khoảng 540 triệu USD, khoản nợ chủ yếu được tích lũy trong các công trình lớn ở Cảng Mariel của Cuba, nằm cách Havana khoảng 40 km (25 dặm) về phía tây.
Cuba đã ngừng trả khoản vay vào năm 2018. Các đồng minh cực hữu của Bolsonaro thường xuyên sử dụng vấn đề này để cáo buộc Lula thích xây dựng một cảng ở Cuba cộng sản hơn là tài trợ cho các dự án quốc gia.
Antonio Jorge Ramalho Da Rocha, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học California, cho biết: “Việc thu hồi thành công số tiền mà Cuba cho vay để tài trợ cho các công trình do các công ty Brazil thực hiện trên đảo sẽ có tác dụng chống lại sự chỉ trích của phe đối lập đối với Đảng Công nhân”.
Peres cho biết Lula cũng rất quan tâm đến việc tăng cường sử dụng cảng của các công ty Brazil và tận dụng tối đa cơ sở hạ tầng của mình để tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại quốc tế với Caribe và Mỹ.
Việc mở rộng liên kết thương mại giữa hai nước dự kiến cũng sẽ nằm trong chương trình nghị sự. Theo tuyên bố hồi tháng 1 của Bộ Ngoại giao Brazil, vào năm 2022, Brazil có thặng dư thương mại khoảng 287 triệu USD với Cuba. Brazil chủ yếu xuất khẩu dầu và mỡ thực vật, gạo và thịt gia cầm.
Cuba đang trải qua cái mà một số chuyên gia gọi là cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng nhất kể từ Cách mạng Cuba năm 1959. Trong khi việc tăng cường nhập khẩu nhiều loại hàng hóa sẽ được chào đón trên đảo, chính phủ Cuba được cho là đang thiếu tiền để chi trả.
Nhưng Cuba cũng đang trải qua quá trình chuyển đổi, với việc mở cửa các công ty tư nhân vừa và nhỏ. Kể từ khi các dự án kinh doanh nhỏ trở thành hợp pháp vào tháng 9 năm 2021, hơn 8.000 công ty đã được thành lập ở Cuba.
Peres cho biết hai nhà lãnh đạo cũng có thể sẽ thảo luận về chương trình “Thêm bác sĩ” của Brazil. Ra mắt vào năm 2013, sáng kiến này đã tuyển dụng các bác sĩ từ nước ngoài đến làm việc ở những vùng sâu vùng xa của đất nước, nơi còn thiếu dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Bolsonaro chỉ trích chương trình này, dẫn đến việc chương trình này bị đình chỉ vội vàng trong những ngày đầu sau cuộc bầu cử năm 2018 của ông.
Peres cho biết cả hai nước đều quan tâm đến việc khởi động lại chương trình “Thêm bác sĩ”. Chính phủ đang thiếu tiền mặt của Cuba sẽ hoan nghênh thu nhập từ tiền lương của các bác sĩ, trong khi Brazil tiếp tục phải đối mặt với tình trạng thiếu chuyên gia chăm sóc sức khỏe ở khu vực nông thôn.
Bolsonaro ít quan tâm đến các vấn đề quốc tế. Kể từ khi nhậm chức vào tháng 1, Lula đã tìm cách đưa Brazil trở thành một cường quốc trên trường toàn cầu.
Một phần của chiến lược đó là thực hiện nhiều chuyến đi quốc tế, trong đó Lula đã thúc đẩy việc cải tổ trật tự thế giới toàn cầu nhằm trao thêm quyền lực cho các nước Nam bán cầu.
Sau chuyến đi Cuba, Lula sẽ tới New York, nơi ông sẽ có bài phát biểu khai mạc Đại hội đồng Liên hợp quốc và gặp Tổng thống Joe Biden trong một cuộc gặp song phương.
Việt Linh (Theo Huffpost)
