Tân Tổng thống Lula nhậm chức lần thứ ba sau khi cản trở thành công nỗ lực tái tranh cử của người đương nhiệm cực hữu Bolsonaro.
Luiz Inácio Lula da Silva của Brazil đã tuyên thệ nhậm chức tổng thống vào Chủ nhật, và trong bài phát biểu đầu tiên của ông bày tỏ sự lạc quan về các kế hoạch xây dựng lại đồng thời cam kết rằng các thành viên trong chính quyền sắp mãn nhiệm của Jair Bolsonaro sẽ phải chịu trách nhiệm.
Việc ông trở lại nắm quyền đánh dấu đỉnh điểm của sự trở lại chính trị khiến những người ủng hộ phấn khích và những người phản đối phẫn nộ trong một quốc gia bị phân cực gay gắt.
Tổng thống Lula nói trong một bài phát biểu tại Hạ viện của Quốc hội sau khi ký văn kiện chính thức bổ nhiệm ông làm tổng thống rằng: “Thông điệp của chúng tôi gửi tới Brazil là thông điệp về hy vọng và tái thiết. Công trình vĩ đại về quyền, chủ quyền và sự phát triển mà quốc gia này xây dựng đã bị phá hủy một cách có hệ thống trong những năm gần đây. Để xây dựng lại tòa nhà này, chúng tôi sẽ phải làm được bằng tất cả những nỗ lực của chúng tôi.”
Chiều chủ nhật tại lối đi dạo chính của Brasilia, bữa tiệc đã bắt đầu. Hàng chục ngàn người ủng hộ mặc trang phục màu đỏ của Đảng Công nhân của Lula đã reo hò sau khi ông tuyên thệ nhậm chức. Họ ăn mừng khi tổng thống nói rằng ông sẽ gửi báo cáo về chính quyền trước đó cho tất cả các nhà lập pháp và cơ quan tư pháp, thu hồi lệnh của nhà lãnh đạo cực hữu “các sắc lệnh hình sự” đã nới lỏng việc kiểm soát súng và quy trách nhiệm cho chính quyền tiền nhiệm về chủ nghĩa phủ nhận của họ khi đối mặt với đại dịch Covid-19.
Tổng thống Lula nói rằng: “Chúng tôi không mang bất kỳ tinh thần trả thù nào chống lại những người tìm cách khuất phục quốc gia theo các thiết kế cá nhân và ý thức hệ của họ, nhưng chúng tôi sẽ bảo đảm luật pháp,” Tổng thống Lula nói, mà không nhắc đến tên Bolsonaro. “Những người mắc lỗi sẽ phải trả lời về sai sót của mình, với quyền rộng rãi để bào chữa cho họ trong quá trình tố tụng hợp pháp.”
Các nhà phân tích chính trị cho biết , nhiệm kỳ tổng thống của ông Lula khó có thể giống như hai nhiệm kỳ trước của ông, diễn ra sau cuộc chạy đua tổng thống căng thẳng nhất trong hơn ba thập niên ở Brazil và sự phản đối của một số đối thủ đối với việc nhậm chức của ông.
Phe cánh tả đã đánh bại Bolsonaro trong cuộc bỏ phiếu ngày 30 tháng 10 với ít hơn 2 điểm phần trăm. Trong nhiều tháng, Bolsonaro đã gieo rắc nghi ngờ về độ tin cậy của cuộc bỏ phiếu điện tử ở Brazil và những người ủng hộ trung thành của ông không muốn chấp nhận thua cuộc.
Nhiều người đã tập trung bên ngoài doanh trại quân đội kể từ đó, đặt câu hỏi về kết quả và cầu xin lực lượng vũ trang ngăn cản ông Lula nhậm chức.
Những người ủng hộ mạnh mẽ nhất của ông đã dùng đến điều mà một số nhà chức trách và các thành viên sắp tới của chính quyền Lula gọi là hành động “khủng bố” – điều này đã gây ra những lo ngại về an ninh đối với các sự kiện trong ngày nhậm chức.
Ông Lula sẽ phải vượt qua những điều kiện kinh tế khó khăn hơn so với những gì ông đã trải qua trong hai nhiệm kỳ đầu tiên, khi sự bùng nổ hàng hóa toàn cầu đã chứng tỏ một vận may trời cho đối với Brazil.
Vào thời điểm đó, chương trình phúc lợi hàng đầu của chính quyền ông đã giúp nâng hàng chục triệu người nghèo lên tầng lớp trung lưu. Nhiều người Brazil lần đầu tiên đi du lịch nước ngoài. Ông rời nhiệm sở với tỷ lệ tán thành cá nhân là 83%.
Trong những năm gần đây, nền kinh tế Brazil rơi vào hai cuộc suy thoái sâu sắc — đầu tiên là trong nhiệm kỳ của người kế nhiệm được ông lựa chọn cẩn thận, và sau đó là trong đại dịch — và những người dân Brazil bình thường đã phải chịu đựng rất nhiều.
Ông Lula cho biết các ưu tiên của ông là chống đói nghèo, đầu tư vào giáo dục và y tế. Ông cũng cho biết sẽ chấm dứt nạn phá rừng bất hợp pháp ở Amazon . Ông đã tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người ôn hòa chính trị để thành lập một mặt trận rộng lớn và đánh bại Bolsonaro, sau đó mời một số người trong số họ phục vụ trong Nội các của mình.
Clúdio Arantes, một người đã về hưu 68 tuổi, mang theo một lá cờ cũ của chiến dịch Lula trên đường đến cuộc dạo chơi. Người ủng hộ suốt đời của Lula đã tham dự lễ nhậm chức năm 2003 của ông và đồng ý rằng lần này cảm thấy khác.
Clúdio Arantes nói rằng: “Hồi đó, ông ấy có thể nói về việc Brazil thống nhất. Bây giờ đất nước bị chia cắt và sẽ không sớm lành lại, nhưng tôi tin tưởng trí thông minh của ông ấy sẽ làm cho chính quyền đoàn kết quốc gia này hoạt động để chúng ta không bao giờ có một Bolsonaro nào nữa.”
Maurício Santoro, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học bang Rio de Janeiro, cho biết với những sai lầm chính trị của quốc gia từ thời Bolsonaro để lại, rất khó có khả năng Lula lấy lại được sự nổi tiếng mà ông từng có, hoặc thậm chí chứng kiến tỷ lệ ủng hộ ông tăng trên 50%.
Hơn nữa, Santoro cho biết, uy tín của ông Lula và Đảng Công nhân của ông đã bị tấn công bởi một cuộc điều tra tham nhũng quy mô lớn. Các quan chức của đảng đã bị bỏ tù, bao gồm cả ông Lula – người mà bản án của họ sau đó đã bị hủy bỏ vì lý do tố tụng. Tòa án Tối cao sau đó phán quyết rằng thẩm phán chủ tọa vụ án đã thông đồng với các công tố viên để bảo đảm một bản án sai trái.
Việt Linh (Theo CNBC)