Chính quyền Pháp coi cảnh sát là những người bảo vệ để bảo đảm rằng công dân có thể phản đối một cách hòa bình việc tăng tuổi nghỉ hưu gây tranh cãi của Tổng thống Emmanuel Macron.
Nhưng đối với những người ủng hộ nhân quyền và những người biểu tình bị đánh bằng dùi cui hoặc bị xịt hơi cay, các sĩ quan đã vượt quá nhiệm vụ của họ.
Trong những tháng kể từ khi các cuộc biểu tình rầm rộ phản đối đề xuất thay đổi lương hưu bắt đầu làm sôi sục nước Pháp, một số quan chức thực thi pháp luật đã bị buộc tội sử dụng bạo lực vô cớ. Một người đàn ông ở Paris bị mất tinh hoàn vì dùi cui của sĩ quan cảnh sát, và một quả lựu đạn của cảnh sát đã lấy mất ngón tay cái của một phụ nữ ở Rouen. Một công nhân đường sắt trúng mảnh lựu đạn bị mù một mắt.
“Nhân loại của bạn ở đâu?” một người phụ nữ hét vào mặt các sĩ quan đã đánh gục một người đàn ông dường như vô gia cư ở Paris, đá anh ta và sử dụng ngôn ngữ thô tục trong khi ra lệnh cho anh ta đứng dậy và đi. Trong một video được đăng trên Twitter, một người qua đường khác đã giúp người đàn ông đứng dậy tại hiện trường vào tháng trước gần Place de la Bastille.
Bạo lực làm tăng thêm sự giận dữ trên đường phố và làm phức tạp thêm nỗ lực mời gọi đối thoại giữa chính phủ và các liên đoàn lao động, những người đang lên kế hoạch cho đợt biểu tình quần chúng thứ 11 vào thứ Năm.
Các cuộc biểu tình, bắt đầu vào tháng 1, đã đạt được động lực sau quyết định của Macron vào tháng trước nhằm thúc đẩy dự luật tăng tuổi nghỉ hưu thông qua hạ viện mà không cần bỏ phiếu. Việc người Pháp thường gọi các nhân viên thực thi pháp luật là “lực lượng trật tự” đã bị loại bỏ. Bây giờ câu hỏi đặt ra là cảnh sát đại diện cho lực lượng hay đàn áp.
Bị cản trở bởi dư luận, các nhà chức trách đã chuyển sang kiểm soát thiệt hại bằng cách trao giải thưởng cho lực lượng an ninh.
“Không có bạo lực của cảnh sát,” Bộ trưởng Nội vụ Gerald Darmanin cho biết hôm thứ Tư trên đài phát thanh RTL trong khi lên án “các hành vi cá nhân” của các sĩ quan sử dụng vũ lực không tương xứng.
Những lo ngại về sự tàn bạo của cảnh sát đã vang dội ra ngoài nước Pháp. Tổ chức Ân xá Quốc tế, Liên đoàn Nhân quyền Quốc tế và Hội đồng Châu Âu – cơ quan nhân quyền chính của lục địa – nằm trong số các tổ chức viện dẫn hành vi bạo lực quá mức của cảnh sát trong phong trào phản đối phần lớn là ôn hòa.
Theo Sebastian Roche, một chuyên gia về lực lượng an ninh của Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp, cảnh sát Pháp được cử đến các cuộc biểu tình với vũ khí bị cấm ở hầu hết các nước châu Âu, bao gồm lựu đạn gây choáng và đạn cao su.
Roche cho biết, các cuộc biểu tình và vũ khí có khả năng gây sát thương là một sự kết hợp dễ bắt lửa bởi vì “sự cám dỗ sẽ rất lớn khi sử dụng những vũ khí này”, đặc biệt là khi cảnh sát gặp phải hàng loạt đồ vật ném vào họ, bao gồm cả cocktail Molotov.
Roche cho biết chiến lược này “rất bạo lực” và ở một số khía cạnh là bất hợp pháp, đồng thời trích dẫn các trường hợp người biểu tình bị bắt giữ hàng loạt và sau đó được thả ra mà không bị buộc tội vào sáng hôm sau. Các hiệp hội luật sư và thẩm phán đã nói rằng những hành vi như vậy là lạm dụng luật pháp.
Jonas Cardoso, một sinh viên 20 tuổi, nằm trong số hơn 100 người bị giam giữ trong cuộc biểu tình ngày 23 tháng 3 ở Paris.
“Tôi đã dành hàng giờ trong phòng giam dành cho bốn người cùng với chín người biểu tình khác. Tôi ngủ trên sàn,” anh ấy nói và phủ nhận mọi hành vi sai trái và được trả tự do mà không bị buộc tội.
“Nếu chính phủ không lắng nghe chúng tôi, bạo lực sẽ gia tăng. Nỗi sợ hãi tồi tệ nhất của chúng tôi là ai đó sẽ chết trong khi phản đối,” chàng trai trẻ nói.
Các video về sự tàn bạo của cảnh sát được đăng trên phương tiện truyền thông xã hội phần lớn không ghi lại được sự hiện diện của những người cực đoan mặc áo đen hoặc những người theo chủ nghĩa vô chính phủ đã xâm nhập vào các cuộc tuần hành phản đối, phá hủy tài sản và tấn công các sĩ quan cảnh sát.
“Có những kẻ gây rối, thường là cực tả, muốn đánh sập nhà nước, giết cảnh sát và cuối cùng là chiếm lấy các thể chế,” Darmanin nói sau một cuộc biểu tình hồi tháng 3 trở nên đặc biệt bạo lực.
Hàng ngũ của những kẻ khiêu khích này đã tăng lên, được hỗ trợ bởi những kẻ cơ hội và một số sinh viên cánh tả. Những kẻ xâm nhập hoạt động theo nhóm nhỏ, có tính cơ động cao, xuất hiện và biến mất theo đội hình được gọi là khối đen.
Khối áo đen không phải là một hiện tượng mới, nhưng chúng là mối nguy hiểm đối với cảnh sát. Trong một đoạn video ấn tượng được đăng trên mạng xã hội, một sĩ quan được nhìn thấy đã ngã xuống đất sau khi bị đá lát đường đập vào người. Đồng nghiệp kéo anh đi.
Bạo lực chống lại cảnh sát không chỉ giới hạn ở Paris, hoặc các cuộc biểu tình phản đối kế hoạch nghỉ hưu của Macron.
Lực lượng hiến binh và các chiến binh phản đối một lưu vực nước nhân tạo gần đây đã đụng độ ở vùng nông thôn nước Pháp. Bốn người — hai hiến binh và hai người biểu tình — phải nhập viện trong tình trạng nghiêm trọng.
Theo các quy định của cảnh sát Pháp, việc sử dụng vũ lực “phải hoàn toàn cần thiết, có tỷ lệ nghiêm ngặt và có mức độ”.
“Tất nhiên, phản ứng của cảnh sát là tương xứng,” Cảnh sát trưởng Paris Laurent Nunez nhấn mạnh trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình. Ông nói, cảnh sát chỉ can thiệp khi các khối áo đen hành động.
“Không có cảnh sát, các cuộc biểu tình sẽ không diễn ra,” ông nói, nhấn mạnh vai trò của họ là những người bảo vệ hòa bình.
Tuy nhiên, một số người biểu tình đã thấy mình bị mắc kẹt bởi các chiến thuật của cảnh sát như bao vây, trong đó các sĩ quan bao vây những người tuần hành để cảnh sát có thể đuổi theo những kẻ gây rối. Nhưng những người biểu tình bị mắc kẹt bên trong bong bóng cảnh sát không thể thoát khỏi hơi cay.
Roche cho biết những căng thẳng mới nhất cho thấy Pháp có “sự tích tụ các cuộc khủng hoảng (cảnh sát) mà không quốc gia châu Âu nào khác có.”
Ông trích dẫn các cuộc biểu tình Áo vàng năm 2018-2019 đòi công bằng xã hội và kinh tế, trong đó phản ứng tàn bạo của cảnh sát khiến hai người thiệt mạng và nhiều người biểu tình bị mất mắt. Tiếp theo là sự thất bại trong trận chung kết Cúp C1 năm ngoái khi các cổ động viên bóng đá Anh bị cảnh sát xịt hơi ngạt tại Stade de France.
Người đứng đầu Tổ chức Ân xá Quốc tế tại Pháp, Jean-Claude Samouiller, cho biết tuần trước tại một cuộc họp báo rằng Pháp nên cải thiện chiến lược trị an của mình và trích dẫn “học thuyết về giảm leo thang và đối thoại” được tuân thủ ở Đức, Bỉ và Thụy Điển.
Việt Linh (Theo France 24)