Ngày 31 tháng 12 năm 2022, Bác sĩ Anthony Fauci nghỉ làm ở Viện Nghiên Cứu Bệnh Dịch và Dị Ứng- National Institute of Allergy and Infectious Diseases, và không còn làm cố vấn cho Tổng thống Biden nữa. Ông dành cho báo TIME một cuộc phỏng vấn. Ông hồi tưởng lại những việc làm trong sự nghiệp của ông, những cuộc chiến đấu cam go chống lại các mầm bệnh dịch, những xung đột chính trị ông phải đối đầu, và những bài học kinh nghiệm ông từng rút ra được. Ký giả Alice Park của báo TIME đặt 7 câu hỏi sau đây để ông trả lời.
Ngày 31 tháng 12, ông từ chức không còn làm người đứng đầu Viện Nghiên Cứu Quốc Gia về các loại Bệnh Dịch và Dị Ứng, cũng như chức vụ Cố Vấn Y Tế cho Tổng thống Biden. Nhưng ông vẫn chưa nghỉ hưu. Ông dự tính sẽ làm gì trong giai đoạn kế tiếp sự nghiệp y khoa của ông?
Vợ tôi nói đùa gọi đây là giai đoạn tôi cần “lên dây thiều trở lại” trong đầu óc tôi. Tôi thích sẽ được đi diễn thuyết và ngồi viết sách, cũng như làm cố vấn trong phạm vi hiểu biết của tôi. Tôi từng có 54 năm kinh nghiệm trong vai trò một nhà khoa học làm việc tại Viện Nghiên Cứu Y Tế Quốc Gia, và 38 năm điều hành một trung tâm nghiên cứu các loại bệnh dịch quan trọng nhất, và lớn nhất thế giới. Và tôi có vinh dự được làm cố vấn cho 7 vị Tổng thống Hoa Kỳ trong gần 40 năm.
Ông và gia đình từng bị những người chỉ trích việc làm của ông trong việc đối phó với bệnh dịch COVID-19, và có khi đe dọa đến tính mạng. Có bao giờ ông muốn ngưng không làm việc của mình để tránh rủi ro hay không?
Không bao giờ. Những lời đe dọa đó không bao giờ làm tôi nhụt chí cả. Tôi không bao giờ để những đe dọa của những kẻ hèn nhát làm tôi ngần ngại không dám làm những việc tôi cảm thấy đó là sứ mạng mình phải làm.
Trong thời gian xảy ra đại dịch, dư luận quần chúng có khi ủng hộ, cũng có khi không hài lòng với đường lối phó với bệnh dịch. Bác sĩ nghĩ sao về tầm quan trọng của việc công chúng hiểu rõ và ủng hộ đường lối làm việc theo khoa học.
Thật đáng tiếc là hiện nay chúng ta vẫn phải đối phó với những chủ thuyết phản khoa học ở ngay trong nước Mỹ thể hiện qua những phong trào chống việc chủng ngừa, hay những kiểu chống đối tương tự. Sự khai sinh những ý tưởng này là do động lực chính trị, nó làm trở ngại không ít cho sự hợp tác và điều hành những việc cần thiết để giúp ích cho công chúng. Chúng ta chứng kiến những nguyên tắc căn bản về y tế công cộng bị diễn dịch theo cách này hay cách khác tùy theo ý thức hệ chính trị.
Bác sĩ tiên đoán tình hình bệnh dịch COVID-19 sẽ như thế nào trong những năm sắp tới?
Trừ phi chúng ta bất ngờ tìm ra được cách thoát khỏi đại dịch, và có một biến chủng hoàn toàn khác, chúng ta chỉ có thể kiểm soát bệnh dịch chặt chẽ hơn bằng cách chủng ngừa cho thật nhiều người, ai không chịu chích ngừa có thể bị lây nhiễm. Chúng ta sẽ gặp tình trạng số người bị lây nhiễm tăng lên hay giảm bớt, nhưng sẽ không bao giờ ờ mức làm cho trật tự xã hội bị gián đoạn. Chúng ta có thể cần phải chích mũi thuốc tăng cường- booster- mỗi năm, giống như chích ngừa bệnh cúm hàng năm.
Trong sự nghiệp lâu dài của ông, nhiều lần ông phải đụng đầu với đủ mọi loại mầm bệnh khác nhau. Loại bệnh nào khiến ông ngạc nhiên nhất ?
Hai loại HIV – mầm bệnh của bệnh AIDS, và COVID-19 làm cho tôi ngạc nhiên nhiều nhất. Vi khuẩn HIV đến một cách âm thầm,lặng lẽ, cho đến nay đã hơn 40 năm rồi, chúng ta vẫn còn phải đối phó với nó. Tôi từng phải chăm sóc những bệnh nhân trong suốt ba năm, họ đang chết dần chết mòn trước mắt tôi, nhưng vẫn không biết họ chết vì loại vi khuẩn nào. Đó là kinh nghiệm đáng sợ duy nhất khiến tôi phải rùng mình. Đối với COVID-19, tôi không thể ngờ là nó kéo dài lâu đến thế, và lại có nhiều biến chủng khác nhau. Hồi ban đầu khi mới xảy ra bệnh dịch, tôi hy vọng nó không đến xấu đến như vậy. Có một lúc nó bùng lên thật dữ dội, tôi nghĩ sau đó sẽ hết hẳn. Nhưng điều đó không xảy ra, và nó cứ tiếp tục xảy ra thật tệ hại từ đó đến nay.
Có những việc nào mà bác sĩ muốn làm, nhưng chưa làm được, khi bác sĩ nghỉ việc ở Viện Nghiên Cứu?
Ồ, dĩ nhiên là có. Luôn luôn có những việc chưa hoàn tất. Chúng ta cần làm ra thuốc chủng ngừa cho HIV. Điều này sẽ là một thủ thách rất lớn cho khoa học, nhưng chúng ta vẫn nên tiếp tục ủng hộ ngân khoản nghiên cứu để làm cho được thuốc chích ngừa HIV. Và có lẽ nếu như tìm ra được thuốc chữa được HIV thì hay biết mấy. Đó là điều chúng ta chớ quên không nghĩ đến nó. Ngoài ra, còn có những loại vi trùng, vi khuẩn giết người đáng sợ khác trên khắp thế giới mà chúng ta vẫn chưa có thuốc chủng ngừa- cụ thể là bệnh sốt rét và bệnh lao phổi. Đó là chưa kể biết đâu trong tương lai còn xuất hiện một loại bệnh truyền nhiễm mới, nguy hiểm cho con người.
Bác sĩ có lời khuyên nào dành cho người kế tục công việc của bác sĩ hay không?
Lời khuyên của tôi là hãy theo sát những gì khoa học cho biết. Thứ nhất là chỉ nên tin theo những số liệu có thực, đi kèm với bằng chứng. Và nếu như có phải liên lụy đến việc hoạch định chính sách, hãy nhớ tránh xa đừng để yếu tố chính trị dính vào. Luôn luôn cảnh giác đừng bao giờ để ý thức hệ chính trị dính líu vào bằng cách này hay cách khác. Chỉ thuần túy làm công việc của một nhà khoa học. Đó chính là những điều người ấy cần phải có khi làm việc thay tôi.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME ngày 16/1/2023