Một cuộc biểu tình phản đối những hành động của Trung Quốc tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa ở Biển Đông dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 18/3/2023 ở thủ đô Hoa Thịnh Ðốn của Mỹ, một phần trong chuỗi sự kiện biểu tình được lên kế hoạch ở một số các thành phố lớn khắp thế giới trong những tuần sắp tới.
Các cuộc biểu tình diễn ra trong bối cảnh Việt Nam kỷ niệm trận hải chiến tại Đá Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa vào ngày 14 tháng 3 năm 1988, khi 64 chiến sĩ Hải quân Việt Nam hy sinh trong một cuộc tấn công của lực lượng Hải quân Trung Quốc. Bắc Kinh kể từ đó đã chiếm quyền kiểm soát thực thể này.
Trung Quốc trước đó đã chiếm quần đảo Hoàng Sa từ Việt Nam Cộng Hòa trong một trận hải chiến vào năm 1974.
Việt Nam tuyên bố chủ quyền đối với cả hai quần đảo này và hiện kiểm soát phần nhiều các đảo ở Trường Sa, nơi mà Trung Quốc, Đài Loan, Phi Luật Tân, Brunei và Mã Lai Á cũng có những tuyên bố chủ quyền chồng chéo.
Các cuộc biểu tình, được tổ chức bởi Việt Tân – một đảng chính trị có trụ sở ở Mỹ đấu tranh chống lại sự cai trị độc tài của chế độ Cộng sản ở Việt Nam – cùng gần 140 tổ chức và đoàn thể của người Việt khắp thế giới, nhằm “phản đối hành động xâm chiếm của Trung Quốc và đòi chính phủ Cộng sản Việt Nam kiện Trung Quốc để bảo vệ chủ quyền quốc gia”, theo một thông báo trên Facebook của Việt Tân.
Một cuộc biểu tình trong chuỗi sự kiện này đã diễn ra vào 11 tháng 3 tại thành phố Den Haag (The Hague) ở Hòa Lan với sự tham dự của người Việt từ các nước như Pháp, Bỉ, Đức, Đan Mạch và Na Uy. Các cuộc biểu tình khác dự kiến sẽ diễn ra trong tuần này và tuần sau tại các cơ sở ngoại giao của Trung Quốc ở Hoa Thịnh Ðốn, Sydney và Tokyo, theo ông Hoàng Tứ Duy, Tổng Bí thư của Việt Tân.
“Đây là năm với những mốc điểm rất đặc biệt mà người Việt chúng ta phải làm sao lên tiếng để khẳng định là Việt Nam có chủ quyền ở Hoàng Sa và Trường Sa và kêu gọi quốc tế tiếp tục không công nhận những hành động xâm lược của Trung Quốc”, ông nói với Đài Tiếng Nói Hoa Kỳ (VOA).
Tại Hoa Thịnh Ðốn, cuộc biểu tình được lên lịch diễn ra vào ngày 18 tháng 3 trước Tòa Ðại sứ của Trung Quốc và sau đó di chuyển sang Tòa Ðại sứ của Việt Nam, để kêu gọi “hành động mạnh hơn đối với Trung Quốc, cụ thể là thu hồi công hàm của Phạm Văn Đồng”, ông Duy nói, nhắc tới một văn kiện mà Thủ tướng của Bắc Việt Nam đã gửi cho Thủ tướng Chu Ân Lai của Trung Quốc có nội dung được nói là tán thành những tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh đối với hai quần đảo.
Tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông là một vấn đề nhạy cảm trong quan hệ ngoạo giao giữa Hà Nội và Bắc Kinh. Việt Nam thường lên tiếng bày tỏ lo ngại về những hành động bị cho là hung hăng của Trung Quốc nhằm khẳng định các tuyên bố chủ quyền, nhưng những người chỉ trích cho rằng việc này vẫn chưa đủ và kêu gọi Hà Nội có những bước đi mạnh mẽ hơn.
Trong những năm trước, các hoạt động tưởng niệm công khai quân nhân Việt Nam hy sinh khi bảo vệ lãnh thổ và Hoàng Sa và Trường Sa thường bị cản trở và ít khi được nhắc tới trên truyền thông chính thống. Nhưng năm nay có những chỉ dấu cho thấy nhà chức trách dường như đã cho phép các hoạt động tưởng niệm diễn ra với một mức độ tự do nhất định trong khi báo chí đề cập đến sự kiện lịch sử này nhiều hơn.
“Bao nhiêu lần mà Trung Quốc có những hành động hung hăng ở Biển Đông thì nhà nước Cộng sản Việt Nam lên tiếng rất là chừng mực, và đến ngày hôm nay họ vẫn chưa kiện Bắc Kinh tại Tòa án Trọng tài Quốc tế ở The Hague để xác định chủ quyền của Việt Nam”, ông Duy nói.
“Đối với người Việt Nam chúng ta, chúng ta có chấp nhận mất Hoàng Sa, Trường Sa hay không thì tôi nghĩ chắc chắn là không. Đó là lý do phải có sự phản đối từ người dân, rằng chúng ta không chấp nhận mất chủ quyền biển đảo của Việt Nam và phải có những hành động mạnh hơn từ chính quyền Hà Nội”.
Ông Duy cho biết ngoài những đồng hương người Việt ở vùng thủ đô Hoa Thịnh Ðốn sẽ tham dự cuộc biểu tình vào ngày 18 tháng 3 còn có những phái đoàn khác đến từ các thành phố như Philadelphia, Boston và Toronto thuộc Gia Nã Ðại.
Ông Nguyễn Quốc Hưng, một thành viên của Việt Tân ở Toronto, phụ trách sắp xếp chuyến đi cho những người biểu tình đến Hoa Thịnh Ðốn, cho biết đến nay gần 60 đồng hương người Việt ở Toronto và vùng phụ cận đã ghi danh tham dự và con số này chất đầy một chuyến xe buýt. Ông nói ông sẽ làm hết sức có thể để thu xếp phương tiện đi lại nếu thêm nhiều người nữa tham gia hành trình.
“Thông điệp của chúng tôi muốn gửi đến phía Việt Nam là yêu cầu nhà cầm quyền Cộng sản Việt Nam ngưng ngay việc thui chột lòng yêu nước của dân Việt Nam”, ông nói.
“Cứ mỗi một lần người Việt Nam xuống đường biểu tình phản đối Trung Quốc là bị nhà cầm quyền thẳng tay đàn áp… Họ tìm tất cả mọi phương tiện mà họ có được để ngăn chặn tất cả tiếng nói chống Trung Quốc của dân Việt Nam. Đó là điều mình không thể chấp nhận được”.