MANILA, Philippines (AP) – Trong quá khứ Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã phê chuẩn một cuộc chiến tranh ma túy có tính giết người tự do. Ông gọi Barack Obama là “con trai của một con điếm.” Tuần này, ông tự hào rằng ông tự tay giết một người đàn ông khi còn trẻ.
Trong khi TT Trump hầu như không nhắc đến vấn đề nhân quyền với các nhà lãnh đạo, thay vào đó tỏ ra sẵn sàng đón nhận các nhà lãnh đạo quốc tế vì lợi ích chiến lược. Ông đã đồng ý với các nhà tự trị như vua Salman của Ảrập Xêút, Tổng thống Ai Cập Abdel-Fattah el-Sissi và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Và trước đó trong chuyến đi Châu Á này, ông đã không đề cập đến nhân quyền trong những lần xuất hiện ở Bắc Kinh với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Mike Chinoy, chuyên gia cao cấp tại Viện Hoa Kỳ-Trung Quốc thuộc Đại học Nam California, nói: “Ông Trump dường như rất thoải mái với những người có cá tính mạnh. Không những ông ta sẽ không chỉ trích Duterte mà tôi sẽ không ngạc nhiên nếu ông ta vỗ vào lưng khen ngợi ông Duterte” .
Cuộc chiến tranh về ma túy của TT Duterte đã báo động những người ủng hộ nhân quyền trên khắp thế giới nói rằng chính quyền đã cho phép cảnh sát bỏ qua tiến trình hợp pháp và đưa công lý vào tay chính họ (cảnh sát). Các viên chức chính phủ ước tính rằng hơn 3.000 người, chủ yếu là người sử dụng ma túy và các tay buôn bán ma túy đã chết trong những cuộc đàn áp liên tục. Các nhóm nhân quyền tin rằng tổng số nạn nhân cao hơn nhiều, có lẽ gần 9.000.
Amy Searight, Giám đốc Chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, nói: “Các nhóm nhân quyền, tôi nghĩ, sẽ rất thất vọng với chuyến công du này. “Vấn đề nhân quyền, và các quy tắc của pháp luật hay thủ tục pháp lý sẽ không phải là những chủ đề mà Tổng thống Trump sẽ đưa ra.”
Duterte đã phản pháo mãnh liệt bảo vệ bạo lực và nói một cách tự phụ rằng ông có tham gia trong chiến dịch.
Cuối năm ngoái, ông đã khoe rằng ông ta đã khích động chiến tranh chống ma túy và giết chết ba người vào những năm trước đây khi đang làm thị trưởng thành phố Davao. Và tuần trước, trong khi tại Việt Nam trong một hội nghị thượng đỉnh quốc tế, ông xác nhận đã giết người trong các năm trước đó.
Duterte nói trong một bài phát biểu tại Đà Nẵng tại hội nghị thượng đỉnh quốc tế. “Khi tôi còn là một thiếu niên, tôi đã ra vào nhà tù, sống lang thang bụi đời nhiều nơi. “Ở tuổi 16, tôi đã giết người.”
Ông ta tuyên bố đã đâm chết người đó “chỉ vì một cái nhìn xấc xược”. Phát ngôn viên của ông sau đó đã cố gắng làm nhẹ lời bình luận, và nói, “Tôi nghĩ rằng câu chuyện đó buồn cười.”
TT Trump tỏ ra rất ít quan tâm đến việc gây áp lực với Duterte để kiềm chế bạo lực, thay vì vậy ông Trump đã chào mừng TT Duterte trong một cuộc điện thoại tháng Năm.
Ông Trump nói với Duterte, “Tôi chỉ muốn chúc mừng ông vì tôi đang nghe về công việc không thể tin được thuộc vấn đề ma túy”, theo một bản ghi lại cuộc đàm thoại sau đó tiết lộ.” “Nhiều quốc gia có vấn đề, chúng tôi cũng có vấn đề, tuy nhiên đó là một sự kiện tốt đẹp ông đang làm và tôi chỉ muốn gọi để nói với ông điều đó.”
Trump cũng đã chỉ trích Obama trong cuộc điện thoại, lưu ý rằng người tiền nhiệm của ông “không hiểu” vấn đề ma túy mà Phi Luật Tân đang phải đương đầu. Trong khi đó, Duterte đã công khai chỉ trích Obama trong năm cuối nhiệm kỳ của ông ta, bao gồm cả nguyền rủa tên của cựu TT Obama.
Các viên chức Tòa Bạch Ốc đã gợi ý rằng có một chiến lược đằng sau sự vuốt ve của TT Trump.
Các nhà cố vấn nói trong khi ông Trump không công khai khiển trách Tổng thống Philippines, ông có thể đưa ra những lời chỉ trích trong các cuộc họp riêng tư. Ông Trump dự định giữ lời nói của mình trước công chúng để không gây rắc rối cho Duterte, người mà ông đang thúc giục để giúp gây sức ép lên Bắc Hàn và chống khủng bố, và quan trọng hơn nữa để tránh đẩy ông vào vòng tay của Trung Quốc.
“Nếu chính quyền không quan tâm đến quyền con người ở Trung Quốc, tại sao lại quan tâm đến nhân quyền tại Philippines?” Gordon Chang, chuyên gia về Châu Á và là tác giả của cuốn “Thách Thức Vũ Khí Hạt Nhân: Bắc Triều Tiên đang tiến hành trên thế giới.” Ông nói “Điều hợp lý là giữ họ chặt chẽ và không để Duterte tán tỉnh Trung Quốc. Trong cuộc đấu tranh của chúng ta với Trung Quốc, chúng ta cần tất cả bạn bè khi có thể có được.”
Duterte dường như ít cam kết hợp tác chiến lược với Hoa Kỳ về pháp lý Hàng Hải và cho biết mối quan hệ tốt đẹp là “quan trọng đối với Hoa Kỳ vì vị trí của Philippines trên vùng Biển Đông và sự gia tăng khả năng tiếp cận mà quân đội Hoa Kỳ đã đạt được trong những năm gần đây với Philippines.”
Phụ tá Tòa Bạch Ốc gợi ý rằng chiến lược của TT Trump đã làm việc trước đây,đưa ra những tương tác của ông với el-Sissi. TT Trump kiềm chế không trừng phạt lãnh đạo Ai Cập nhưng làm việc với ông ta đằng sau hậu trường để giúp kỹ sư tù nhân Mỹ Aya Hijazi được thả vào tháng Tư.
Trump đã bác bỏ ý kiến cho rằng ông ta đang trên con đường thành độc tài. Ông nói rằng ông có mối quan hệ thật tốt với tất cả các nhà lãnh đạo, “mọi người trong phòng họp ngày hôm nay”, sau khi rời khỏi hội nghị thượng đỉnh tại Việt Nam với sự tham dự của Duterte và Putin.
Các nhóm nhân quyền đã bày tỏ sự thất vọng trước sự im lặng công khai của ông Trump. Họ tin rằng điểm nổi bật của một tổng thống Mỹ có thể tỏa sáng trong việc tố cáo lạm dụng nhân quyền ở nước ngoài và có thể gây sức ép lên chế độ độc tài để thay đổi cách thức của họ.
John Sifton, giám đốc điều hành của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền của Châu Á cho biết: “Trước đây, chúng tôi thường kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ đưa ra các vấn đề nhân quyền trong những chuyến công du. Nhưng với sự thiếu hụt của chính quyền trong việc nâng cao các vi phạm nhân quyền, các nhà lãnh đạo họ đã xoay qua một hướng khác, tập trung vào các mối quan tâm của quốc tế.”Chúng tôi chưa thua cuộc,” Sifton nói.
Ngọc Thạch (Theo AP)
