SCMP – Khi Tổng thống Nam Hàn Moon Jae-in và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lên tiếng về “bình thường hóa trao đổi”, họ đã kết thúc một cuộc xung đột bắt đầu hơn một năm trước với quyết định của Seoul và Hoa Thịnh Đốn về việc triển khai một hệ thống phòng thủ hỏa tiễn đạn đạo ở Nam Hàn. (THAAD)
Bắc Kinh tuyên bố rằng hệ thống radar-THAAD của Hoa Kỳ có thể được sử dụng để dò thám nội địa TQ. Trung quốc đã trả đũa cho việc thiết lập Hệ thống Phòng thủ Trạm cao Độ (THAAD) với các lệnh trừng phạt không chính thức đối với Nam Hàn. Seoul đã đồng ý tháo gở các hệ thống THAAD để đổi lấy việc giải tỏa trừng phạt kinh tế. Sự kiện này tạo ra một tiền lệ đáng lo ngại cho các đối thủ của Bắc Kinh trong khu vực.
Các giới hạn quân sự được gọi là “ba không” (three nos), nghĩa là Seoul đồng ý sẽ không có thêm hệ thống phòng thủ hỏa tiễn đạn đạo ở Nam Hàn, không có hệ thống phòng thủ hỏa tiễn đạn đạo của Mỹ và không có liên minh quân sự liên quan đến Nam Hàn, Mỹ và Nhật Bản . Đây là một hy sinh to lớn nhưng vì lý do kinh tế và chính trị TT Moon có ít sự lựa chọn khác.
Theo kinh tế, sau khi bị ngộp thở trong 16 tháng bị kiềm xiết kinh tế và chính trị của Trung Quốc, nhiều doanh nghiệp Nam Hàn đã bị khó khăn. Doanh số bán hàng của Hyundai tại Trung Quốc đã giảm 64% trong quỷ II năm 2017 so với năm trước, doanh số siêu thị Lotte ở Trung Quốc giảm 95% so với cùng kỳ và các nhóm du lịch Trung Quốc đến Nam Hàn bị cấm hoàn toàn. Điều này dẫn đến doanh thu ước tính Theo Viện Nghiên cứu Hyundai, năm nay sẽ mất 15,6 tỷ USD.
Về mặt chính trị, một chiến lược tốt hơn có thể đã được thực hiện bằng cách thúc đẩy mối quan hệ tốt đẹp hơn với Nhật Bản và Hoa Kỳ nhưng điều này sẽ đẩy TT Moon xa các cơ sở đã có của ông và thậm chí không phải là điều ông ta muốn.
Ông Joseph E. Yi, phó giáo sư môn khoa học chính trị và nghiên cứu quốc tế tại Đại học Hanyang, nói: “Ông Moon Jae-in thuộc phái khuynh tả, có xu hướng tin rằng” kẻ thù của kẻ thù của tôi là bạn của tôi “, vì vậy họ không thích Nhật Bản và cảm thấy gần gũi hơn với Trung Quốc vì lý do lịch sử và chính trị. “Phe cánh tả ở Triều Tiên rất chống Nhật Bản và có quan điểm hậu thuộc địa, nhìn Trung Quốc và Hàn Quốc như những quốc gia chống lại chủ nghĩa thuộc địa Nhật Bản”.
Ông Yi nói, “Tất cả phụ về cách người ta nhìn về quá khứ. Nếu người Nam Hàn xem mình và người Trung Quốc là nạn nhân của cuộc đàn áp Nhật Bản, họ sẽ có xu hướng thông cảm hơn với Trung Quốc.” Tuy nhiên, ông lưu ý, vấn đề với quan điểm này là Nhật Bản ngày nay không phải là quốc gia như 60 hoặc 70 năm trước đây – và Trung quốc cũng vậy.
Theo triết lý chính trị của chủ nghĩa tự do, Nam Hàn và Nhật Bản là những đồng minh tốt hơn, vì thực tế các chế độ dân chủ tự do nên liên minh chống lại các quốc gia không tự do vì bất kể sự khác biệt là gì, các quốc gia không tự do sẽ chồng lấn lên vì mục tiêu của họ là trên hết.
Cuộc trả đũa về kinh tế của Trung Quốc là một ví dụ về điều này, vì họ vi phạm thỏa thuận thương mại tự do với Nam Hàn. Trong khi Nhật Bản, cũng có hiệp định thương mại tự do với chính quyền Seoul Hàn, đã tôn trọng một phần trong thỏa thuận này.
Nhưng chủ nghĩa tự do là triết lý về quyền chính trị của Nam Hàn, thiên về chính trị khuynh tả được định hướng bởi chủ nghĩa xã hội, hoặc lý thuyết cho rằng các quyết định và kiến thức không dựa trên chủ nghĩa tự do hay chủ nghĩa thực tế tự do, mà là những diễn tả nhất định.
“Nếu bạn nhận thấy Nhật Bản như một kẻ bất lương, quyền lực thực dân xấu xa thì bạn nên hợp tác với Trung Quốc chống lại Nhật Bản”, ông Yi nói. “Vì vậy, khi TT Moon gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump, thay vì cố gắng để phát triển một liên minh mạnh mẽ hơn giữa Nam Hàn, Nhật Bản và Trung Quốc, Moon đưa ra một phụ nữ “Comfort”, và có “tôm Dokdo.”trong bửa tiệc khoản đải TT Trump.
(Phụ nữ Comfort là một thuật ngữ cho hàng chục ngàn phụ nữ Nam Hàn bị buộc phải làm việc như những nô lệ tình dục trong các nhà chứa Nhật trong thời kỳ chiến tranh thế giới thứ hai; Tôm Dokdo được đánh bắt trong vùng biển quanh các hòn đảo nằm ở trung tâm của một cuộc tranh chấp lãnh thổ giữa Nam Hàn và Nhật Bản – Tokyo đã phản đối cả hai vấn đề sau chuyến viếng thăm của TT Trump).
“TT Moon tập trung vào việc cứu chuộc lại quá khứ,” ông Yi nói. “Ông ấy muốn thủ tướng Nhật phải xin lỗi, và tôi nghĩ rằng kiểu tập trung vào quá khứ hình thành chính trị một cách không lành mạnh.”
“Ba Không” tạo ra một tiền lệ nối kết kinh tế với an ninh chính trị và quốc gia. Nam Hàn sẽ không bao giờ làm điều đó nếu đó là bất kỳ nước nào khác, như Việt Nam hay Nhật Bản, nhưng họ đang làm điều đó cho Trung Quốc bởi vì sự liên minh với Nhật Bản không phải là lựa chọn cho phái khuynh tả tại Nam Hàn. “
Tuy nhiên, đã có những dấu hiệu đầu tiên của sự hâm nóng nền kinh tế. Hai ngày sau khi TT Moon và Chủ tịch Tập thỏa thuận, nam diễn viên Nam Hàn Jun Ji-hyun đã xuất hiện trong một quảng cáo cho các sản phẩm chăm sóc sức khoẻ trên trang web mua sắm trực tuyến lớn nhất Trung Quốc, Taobao của Alibaba, chủ sở hữu của South China Morning Post.
Ngoài ra, trong cuộc họp thượng đỉnh ngày 11 tháng 11 tại Việt Nam, ông Moon và ông Tập đã đồng ý rằng TT Moon sẽ đến Trung Quốc vào tháng 12, và Moon đã mời Chủ tịch Tập đến dự Thế vận Hội mùa Đông sắp tới tại Pyeongchang, Hàn Quốc. Đồng thời, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã đề nghị ông và ông Tập thăm nhau vào năm tới để kỷ niệm 40 năm hiệp ước hữu nghị của các quốc gia.
Điều này làm dấy lên thêm những câu hỏi về những nỗ lực của Trung Quốc cô lập Nhật Bản và hạn chế các lựa chọn quân sự của Nam Hàn. Theo Donald K. Emmerson, giám đốc chương trình Đông Nam Á tại Đại học Stanford, Đại hội toàn quốc lần thứ 19 của Trung Quốc, được tổ chức từ ngày 18 đến ngày 24 tháng 10, đã cung cấp một số câu trả lời. Có một điều, đại hội vừa rồi đã củng cố và nâng cao sự nắm giữ quyền lực của ông Tập. Emmerson cho biết, “Sự chuyển hướng, cùng với các phương tiện kinh tế của Trung Quốc, cung cấp cho Bắc Kinh khả năng mở rộng. Vì vậy năng lực đã có thì những tham vọng sẽ thế nào?”
Chủ tịch Tập mở cuộc họp với một bài phát biểu kéo dài hơn 3 tiếng đồng hồ, trong đó ông nói rằng Trung Quốc đã bước vào một “giai đoạn mới” và bây giờ phải “lên sân khấu trung tâm thế giới”. Emmerson cho biết ngôn ngữ này cho rằng mặc dù tham vọng bành trướng của Bắc Kinh có thể không mở rộng sang Châu Âu, “Trung Quốc muốn sự thống trị ở ngoại vi trực tiếp của họ”.
Ví dụ, Biển Đông được điều hành bằng luật pháp Trung Quốc trong nước thông qua tỉnh Hải Nam, có nghĩa là Bắc Kinh nhìn thấy phần lớn Biển Đông như một hồ của họ. Sau đó, khi cựu tổng thống Philippines Benigno Aquino đệ đơn kiện chống lại Trung Quốc tại Liên Hiệp Quốc, Trung Quốc từ chối tham gia và bác bỏ quyết định của tòa án. Trung Quốc sau đó đã chặn xuất khẩu trái cây từ Philippines và làm khó khăn khách du lịch đến thăm.
“Trung Quốc tức giận,” Emmerson nói. “Họ tố cáo Philippines và phạt về mặt kinh tế, tương đương với những gì đã xảy ra với Lotte ở Trung Quốc sau sự kiện THAAD ở Nam Hàn. Theo Bắc Kinh, ý tưởng là gây ra thiệt hại về kinh tế cho đến khi chính phủ có vấn đề hành xử đúng.
(Việc bắt buộc đóng cửa hàng loạt cửa hàng Lotte Mart được xem là hành động trả đũa của Trung Quốc nhằm vào các doanh nghiệp Nam Hàn hoạt động tại nước này để đáp trả kế hoạch thiết lập Hệ thống Phòng thủ Hỏa tiễn Tầm cao Trạm cuối (THAAD) của Mỹ tại Hàn Quốc.\
Ngọc Thạch (Theo SCMP)
