(New York Times) – Donald J. Trump từ chối trả lời câu hỏi từ công tố viên Văn phòng Biện lý New York, một canh bạc đáng ngạc nhiên trong cuộc thẩm vấn pháp lý rất quan trọng có khả năng sẽ xác định kết quả của cuộc điều tra dân sự vào thực hành kinh doanh của công ty cựu Tổng thống.
Không lâu sau khi phiên thẩm vấn bắt đầu vào sáng thứ Tư, văn phòng ông Trump gởi ra thông báo cho hay, cựu Tổng thống theo tư vấn của luật sư đã viện dẫn quyền Tu chính án thứ 5 chống lại sự tự buộc tội.
“Khi gia đình, công ty, và tất cả những người trong vòng thân cận trở thành mục tiêu của cuộc Săn lùng Phù thủy vô căn cứ, mang động cơ chính trị, được các luật sư, công tố và Truyền thông Tin giả hậu thuẫn, thì người ta không có chọn lựa nào khác,” tuyên bố ghi.
Trump chỉ trả lời 1 câu hỏi duy nhất về danh tánh ông ta vào lúc phiên điều trần bắt đầu, luật sư Ronald P. Fischetti cho hay. Rồi cựu Tổng thống đọc một tuyên bố tố cáo Tổng Biện lý New York “công khai chiến dịch vận động một chính sách tiêu diệt tôi.” Bà Letitia James đang ngồi đối diện không bày tỏ bất cứ phản ứng nào.
Sau đó, Trump lặp lại những từ “trả lời y vậy” từ 9h30’ sáng đến 3h chiều, với một vài lần nghỉ, khi bà James đặt những câu hỏi về Trump Organization.
Văn phòng Tổng biện lý New York từ tháng 3 năm 2019 mở cuộc điều tra liệu ông Trump và Trump Organization có thổi phồng hay giảm giá trị tài sản để được vay ưu đãi, hưởng lợi bảo hiểm và được giảm thuế. Ông Trump từ lâu chỉ trích cuộc điều tra của bà James “săn lùng phù thủy.”
Trong tuyên bố, cựu Tổng thống cũng cho rằng, cuộc khám xét của FBI tại Mar-a-Lago vào thứ Hai ảnh hưởng đến quyết định của ông ta. “Tôi từng hỏi, ‘nếu người ta vô tội, tại sao lại dùng Tu chính án 5? Bây giờ tôi có câu trả lời cho câu hỏi đó. “Tôi hoàn toàn không có chọn lựa nào khác vì chính phủ hiện nay và nhiều công tố viên ở quốc gia này mất giới hạn đạo đức và sự tử tế.”
Nhưng có những lý do khác khiến ông Trump quyết định không trả lời những câu hỏi của các nhà điều tra. Trong khi cuộc điều tra của bà James là cuộc điều tra dân sự, và Tổng biện lý New York không thể đệ cáo trạng hình sự chống cựu Tổng thống, nhưng Văn phòng Biện lý quận Manhattan cũng đang thực hiện cuộc điều tra hình sự song song về việc liệu ông Trump có thao túng giá trị tài sản phục vụ lợi ích cá nhân hay không. Bất cứ sai sót nào trong lời khai của cựu Tổng thống có thể thổi luồng sinh khí mới vào cuộc điều tra đó.
Trump từ lâu không muốn viện dẫn quyền hiến pháp chống lại tự buộc tội. Ông ta lâu nay xem bản thân là phát ngôn nhân tốt nhất, và những ai từng thẩm vấn ông ta trước đây, cũng như một số cố vấn tin cựu Tổng thống khó mà giữ im lặng.
Quyết định dùng quyền Tu chính án 5 của ông Trump có một tác động đáng kể vào bất cứ phiên tòa nào nếu cuộc điều tra của bà James cuối cùng dẫn đến một vụ kiện dân sự. Bồi thẩm viên trong những vấn đề dân sự thường có suy luận tiêu cực khi một bị can sử dụng quyền Tu chính 5, không giống như những vụ hình sự, nơi thực hiện quyền chống lại tự buộc tội không thể dùng chống lại các bị can.
Trump trước đây thường nhạo báng việc sử dụng quyền Tu chính án 5, “Quý vị thấy chỉ có đám du thử du thực dùng Tu chính 5,” hay “Nếu quý vị vô tội, tại sao lại sử dụng Tu chính 5?”
Quyết định không trả lời các câu hỏi thẩm vấn từ đầu đến cuối có nghĩa, Trump không vô tình hỗ trợ cuộc điều tra của Văn phòng Biện lý quận Manhattan vốn đã đến gần một bản cáo trạng chống lại cựu Tổng thống trước khi mất đà.
Biện lý quận Manhattan Alvin L. Bragg tỏ ra lo ngại về việc có một hồ sơ vững chắc chống lại ông Trump, nhưng ông cho biết sẽ theo dõi cuộc điều tra của bà James và dự tính sẽ săm soi vào phản ứng của ông Trump vào thứ Tư. Quyết định không trả lời câu hỏi của cựu Tổng thống có thể cản trở con đường mới của cuộc điều tra đó.
Trump cũng đang phải đối mặt với một loạt các cuộc điều tra khác. Cùng với FBI thực thi trát khám xét tại Mar-a-Lago, cuộc điều tra đại bồi thẩm đoàn của Bộ Tư pháp đang thẩm vấn nhân chứng về vai trò và sự tham gia của ông ta vào nỗ lực đảo ngược thất bại bầu cử 2020, cuộc điều tra của Ủy ban Đặc biệt Hạ viện 6/1, cuộc điều tra hình sự can thiệp bầu cử tiểu bang Georgia 2020 của Văn phòng Biện lý quận Fulton
Cuộc điều tra của bà James có thể kết thúc sớm hơn những cuộc điều tra khác. Thay vì đệ đơn một vụ kiến có thể mất nhiều năm giải quyết, Tổng Biện lý trước hết có thể thương lượng dàn xếp với các luật sư biện hộ để có khoản thanh toán tài chánh nhanh hơn. Nhưng nếu bà James quyết định khởi kiện ông Trump và thắng thế tại tòa, thì một thẩm phán có thể áp đặt những hình phạt tài chánh khắt khe đối với cựu Tổng thống, và hạn chế hoạt động kinh doanh của ông ta ở New York.
Phiên thẩm vấn vào sáng thứ Tư là kết quả của nhiều tháng tranh cãi pháp lý. Vào tháng 1, Trump yêu cầu toà New York bác bỏ trát đòi lời khai và tài liệu cá nhân của ông ta từ văn phòng Tổng biện lý New York. Thẩm phán Arthur F. Engoron đứng về phía Letitia James, ra án lệnh buộc ba bố con ông Trump phải ra điều trần. Phán quyết này được toà Phúc thẩm tiểu bang giữ nguyên.
Và theo yêu cầu của bà James, Thẩm phán Engoron buộc Trump khinh thường lệnh tòa vì đã không tuân thủ trát đòi tài liệu từ Văn phòng Tổng Biện lý, và chế tài ông ta tiền phạt $10.000 Mỹ kim mỗi một ngày chống lại trát đòi. Chế tài này kéo dài 2 tuần, và Trump phải trả khoản tiền phạt $110.000 Mỹ kim.
Cựu Tổng thống lẽ ra ra lấy lời khai vào tháng trước, nhưng phiên thẩm vấn được hoãn trước cái chết của bà vợ cũ, Ivana Trump. Văn phòng Biên lý cho hay, lời khai của ông Trump là một trong vài mảnh cần thiết còn lại trước khi kết luận cuộc điều tra. Eric Trump vào năm ngoái đã ra lấy lời khai nhưng liên tục viện dẫn quyền Tu chính án thứ 5 để từ chối trả lời các câu hỏi từ các nhà điều tra. Trong khi, Ivanka Trump và Donald Trump Jr. mới đây cũng đã trả lời các câu hỏi từ các nhà điều tra.
Hương Giang (Theo New York Times)
