(Washington Post) – William Barr vào chiều thứ Hai từ chức Tổng trưởng Tư pháp Hoa Kỳ, kết thúc nhiệm kỳ gây tranh cãi, trong đó giới chỉ trích cho rằng ông thường xuyên sử dụng Bộ Tư pháp hỗ trợ cho đồng minh của Tổng thống, nhưng chỉ vì không cáo buộc chống lại các đối thủ chính trị của ông Trump và không tuyên bố gian lận bầu cử hàng loạt mà bị thất sủng.
Trump công bố Barr từ chức trên Twitter. Tổng thống cho hay, ông và Tổng trưởng Tư pháp có một buổi “họp tốt đẹp” tại Toà Bạch Ốc, và Barr sẽ “rời trước Giáng sinh để dành thời gian nghỉ ngơi lễ với gia đình.” Tổng thống cũng đăng thư từ chức của Tổng trưởng Tư pháp, trong đó Barr cho biết, ông vừa cập nhật cho Tổng thống quan điểm của Bộ về những cáo buộc gian lận bầu cử.
Tuy nhiên, từ chức sẽ cho phép William Barr tránh đối đầu với Tổng thống về việc từ chối thúc đẩy nỗ lực viết lại kết quả bầu cử.
Trong thư từ chức, William Barr bày tỏ “rất hân hạnh” được phục vụ trong chính phủ, và ông dành nhiều lời ca ngợi cho ông Trump về “nhiều thành công và những thành tựu chưa từng có tiền lệ.”
Mối quan hệ giữa Tổng thống và Tổng trưởng Tư pháp không mấy tốt đẹp, hay thậm chí chua chát trong một số vấn đề, mặc dầu vậy Trump ngọt nhạt trên Twitter: “Mối quan hệ của chúng tôi rất tốt đẹp, ông ấy đã hoàn thành công việc xuất sắc.”
Bất mãn Tổng thống dành cho William Barr ngày càng gia tăng, nhất là trong những ngày gần đây vì Barr không tiết lộ trước ngày bầu cử cuộc điều tra của FBI nhắm vào con trai ông Joe Biden là Hunter Biden. Ông Trump trên Fox News vào cuối tuần tuyên bố, lẽ ra Barr “phải chủ động” về vấn đề này. “Tất cả những gì ông ta phải nói là một cuộc điều tra đang diễn ra,” Tổng thống nói. “Khi nói về ảnh hưởng đến bầu cử thì thẳng thắn mà nói, Bill Barr đã làm điều sai trái.”
Trước đó, ông Trump bực bội vì Tổng trưởng Tư pháp của mình đã không công khai cụ thể cuộc điều tra do Biện lý Hoa Kỳ tại Connecticut John Durham lãnh đạo, nhắm vào cuộc điều tra của FBI vào chiến dịch 2016 của ông Trump. Giận dữ càng ngày càng dâng cao khi William Barr công khai quay lưng lại với Tổng thống, tuyên bố “không nhìn thấy gian lận ở mức độ có thể tác động đến kết quả bầu cử khác hơn,” trong khi lại tiết lộ đã bí mật chính thức bổ nhiệm Durham làm công tố viên đặc biệt vào tháng 10. Bước đi này cho phép Durham được bảo vệ về mặt pháp lý và chính trị để có thể tiếp tục cuộc điều tra, nhưng vì thông báo sau bầu cử nên không có lợi ích chính trị gì cho ông Trump. Trong khi đó, Tổng thống lại muốn có thông báo công khai.
Vào thứ Tư, Hunter Biden tự mình công bố đang bị công tố viên liên bang ở Delaware điều tra những cáo buộc thuế. Kể từ năm 2018, FBI đã để mắt tới việc liệu Hunter Biden có trốn tránh khai thuế những khoản thu nhập từ các thỏa thuận kinh doanh liên quan đến Trung Quốc hay không. Đây là cuộc điều tra mang tính bùng nổ chính trị và sẽ là một thách thức đối với Bộ Tư pháp chính phủ kế nhiệm. Tuy nhiên, phần lớn cuộc điều tra được giữ kín nên đã làm Trump phật ý, và đã giúp đẩy mối quan hệ giữa ông với Tổng trưởng Tư pháp đến bờ vực.
Theo thư từ chức, ngày cuối cùng của William Barr ở Bộ Tư pháp vào 23 tháng 12. Ông Trump trên Twitter cho hay, Barr sẽ được nhân vật thứ hai của Bộ Tư pháp Jeffrey A. Rosen thay thế, và vị trí của Rosen sẽ do cấp phó hàng đầu của ông là Richard Donoghue đảm nhiệm.
William Barr được chuẩn thuận làm Tổng trưởng Tư pháp vào tháng 2 năm 2019, thay thế Jeff Sessions bị ông Trump sa thải vì đã rút khỏi cuộc điều tra Nga. Barr nắm quyền lãnh đạo Tư pháp khi cuộc điều tra Nga can thiệp bầu cử Mỹ và liệu chiến dịch tranh cử của ông Trump có thông đồng với Nga hay không của Công tố viên Đặc biệt Robert Mueller gần đến hồi kết. Và khi Mueller gởi bản báo cáo kết luận cuộc điều tra kéo dài gần 2 năm cho Tổng trưởng Tư pháp thì Barr đã bị cuốn vào một trong những tranh cãi lớn đầu tiên của ông ta.
Trước khi công bố bản báo cáo của Mueller, Tổng trưởng thông báo cho Quốc hội hay: Kết luận căn bản của Công tố viên Đặc biệt là không có chứng cớ chứng minh âm mưu thông đồng giữa chiến dịch Trump và Nga, và Mueller không xác định được ông Trump có cản trở công lý hay không. Barr còn cho biết thêm, ông và Thứ trưởng Rod J. Rosenstein xem xét và xác định, không có cáo buộc cản trở công lý.
Những tuyên bố của William Barr về bản báo cáo khiến toán điều tra của Công tố viên Đặc biệt “té ngửa,” đến nỗi Mueller phải viết thư khiếu nại Barr đã không “nắm bắt đầy đủ bối cảnh, bản chất và nội dung” của cuộc điều tra. Nhưng thậm chí cuối cùng phải công bố kết luận điều tra đi nữa, thì Barr chỉ làm việc này sau khi tổ chức họp báo, lặp đi lặp lại những tuyên bố của ông Trump rằng không có cản trở công lý và không có thông đồng.
Ngoài cuộc điều tra Nga, Barr được xem là một trong những Bộ trưởng trung thành và hiệu quả nhất của ông Trump. Ông ta thường xuyên nhấn mạnh ý kiến của ông Trump, và sử dụng Bộ Tư pháp để bênh vực Tổng thống. Tổng trưởng cũng lặp lại một số tấn công vô căn cứ của ông Trump phiếu khiếm diện đại trà, phóng đại những cáo buộc gian lận bầu cử. Barr cũng triển khai lực lượng chống lại người biểu tình đòi công lý chủng tộc diễn ra ở Washington D.C, thậm chí đích thân ông ra lệnh dùng vũ lực giải tán người biểu tình chung quanh Quảng trường Lafayette để Tổng thống rảo bộ sang nhà thờ sát bên chụp hình.
Bộ Tư pháp dưới sự lãnh đạo của Barr cũng can thiệp vào một vụ kiện mạ lỵ chống lại ông Trump, trong đó nguyên đơn cáo buộc bị Tổng thống hiếp dâm nhiều năm trước. Bộ Tư pháp tìm cách đưa chính phủ Mỹ vào thay thế ông Trump làm bị can trong vụ kiện này.
William Barr từ lâu có quan điểm rộng về thẩm quyền của tổng thống, và nhiều người nhìn thấy ông đang phục vụ lợi ích của ông Trump hơn là tìm cách thúc đẩy văn phòng tổng thống. Từng làm Tổng trưởng Tư pháp dưới thời cựu Tổng thống George Bush Cha, và từ lâu ủng hộ ngành hành pháp mạnh mẽ.
Tuy nhiên, không phải Barr lúc nào cũng làm vừa lòng Tổng thống. Trong khi Bộ Tư pháp điều tra cựu Giám đốc FBI James Comey, và cựu Phó Giám đốc FBI Andrew McCabe – hai cái gai nhọn trong mắt ông Trump – nhưng các nhà điều tra cuối cùng không đưa ra cáo buộc hình sự nào. Durham cũng vậy, không có động tĩnh gì nhiều tuần trước bầu cử khiến ông Trump nổi giận. Tổng thống trước đó hy vọng, cuộc điều tra này sẽ minh oan cho các cuộc tấn công của ông tra vào cuộc điều tra những truy tố đồng minh ông ta.
Cuộc điều tra của Durham dường như làm căng thẳng đáng kể mối quan hệ giữa Barr và Trump. Trong những tuần trước bầu cử, Tổng thống công khai gây áp lực để Tổng trưởng Tư pháp theo đuổi đối thủ của mình, và từ chối cho biết, liệu ông có tiếp tục giữ William Barr trong nhiệm kỳ thứ hai hay không.
Hương Giang (Theo Washington Post)
