Cali Today News – Người dân Thái Lan hôm nay chính thức để tang cho quốc vương nước mình. Một vị vua từng được quốc dân Thái tôn yêu suốt bảy mươi năm qua nay đã vĩnh biệt.
Vua Bhumibol Adulyadej không những là vị vua, ông là một nhà lãnh đạo, một cha già dân tộc, một khuôn mẫu đạo đức và hướng dẫn tinh thần cho toàn dân tộc. Hiện tại thủ tướng Prayuth Chan-ocha tuyên bố chính phủ Thái để tang một năm. Tin đức vua băng hà thật sự ‘gây chấn động lớn’ cho toàn dân tộc nước ông.
Là người khai sinh ra nền kinh tế phát triển hôm nay cho toàn đất nước, Vua Brumibol từng đứng ra che chở cho Thái Lan qua bao cơn bão tố chính trị và nội biến trong lịch sử cận đại. Không những thế, ông rất thân thiết và là một đồng minh trung thành trong những lúc chúng ta (Hoa Kỳ) thật sự cần Thái Lan nhất.
Trong quá khứ chính đức vua đã lãnh đạo đất nước trở thành một đồng minh với Hoa Kỳ và cùng toàn dân cam kết chiến đấu sát cánh với Hoa Kỳ trong hai cuộc chiến Triều Tiên và Việt Nam. Sau vụ 9/11 Thái Lan là một nước cộng tác đắc lực trong cuộc chiến chống khủng bố. Nước ông cũng dự phần trong chiến tranh do Hoa Kỳ lãnh đạo qua các nổ lực giúp trong công việc xây dựng tại Iraq lẫn Afghanistan. Quan trọng hơn nữa, Thái Lan đóng vai cho quân đội chúng ta quá cảnh tới hai mặt trận nói trên.
Sức khoẻ sa sút của vua trong những năm gần đây đã đẩy nền chính trị của Thái Lan tới nhiều áp lực biến loạn, và hậu quả của nó càng gây căng thẳng tới quan hệ hai nước Hoa Kỳ và Thái lan. Từ cuộc đảo chính quân sự 2014 tới nay, chính quyền quân nhân Thái có nhiều căng thẳng từ chỉ trích của Hoa Kỳ do tình trạng chính trị và thể chế của Thái Lan ngược lại với nền dân chủ thật sự, hay chính quyền quân nhân này mấy năm nay vẫn lưỡng lự không áp dụng thể chế dân chủ hoàn toàn cho Thái. Theo cách làm đầu tiên về phía Mỹ, quan hệ quân sự hai bên xem như bắt đầu giới hạn lại, đây cũng thêm một điều không tốt lành gì cho Vọng Các (Bangkok).
Đức vua băng hà xong không có nghĩa là mau trở lại tình trạng bình thường. Thái Lan đang cần tình trạng dễ thở, dân tộc họ cần có thời giờ để khóc thương vua. Với tư cách là bạn Hoa Thịnh Đốn nên giúp cho Thái Lan có được tình trạng như thế.
Bình luận của chính phủ Hoa Kỳ nhắm vào nền dân chủ của Thái Lan hiện nay là một việc làm cần phải cẩn trọng và khôn khéo. Ít nhất là cho hết năm tới, chính sách này phải cần sự nhạy bén. Các giới chức Hoa Kỳ cần phải khéo léo và tôn trọng cho phần bình luận trên truyền thông tư nhân.
Nói như thế không nghĩa là lịch trình bầu cử hay sự thiếu sót của hiến pháp Thái Lan không nên tiếp tục những ưu tiên. Cũng không có nghĩa là Hoa Thịnh Đốn vẫn im tiếng trên những lo ngại về chính quyền Thái Lan hiện tại. Có nhiều vấn đề, như việc trục xuất số người Duy Ngô Nhĩ (Uighurs) về lại Trung Cộng, phải được lên tiếng hiện nay mới có hiệu quả.
Nhưng nhưng vấn đề này hay nhiều vấn đề khác cần phải cân nhắc thật kỹ lưỡng–cùng riêng tư. Các giới chức hay chính trị gia Thái hiện còn xốn xang do Mỹ từ chối giúp đỡ Thái Lan trong vụ khủng hoảng tài chánh 1997. Do đó nếu có những quan hệ hay phương pháp ngoại giao sai lầm lúc Thái đang chịu quốc tang trong khi vua băng hà, nó sẽ phương hại đến tình đồng minh, khó bề hàn gắn nỗi.
Sau một năm quốc tang, Thái sẽ có một tân quốc vương: Thái tử Maha Vajiralongkorn. Vị vua kế vị này không dễ gì ổn định tình hình một sớm một chiều. Vua Bhumibol được toàn dân ngưỡng mộ, biết tiếng. Người ta lo ngại có thể rất đúng do tình thế của Thái Lan, rỏ ràng là sẽ khó khăn dưới sự lãnh đạo của tân quốc vương.
Sự chuyển tiếp quyền hành là một nghi thức tượng trưng. Nó có thể đi cùng với một thủ đoạn chính trị khác. Trong hoàn cảnh này, Hoa Kỳ phải thực sự thông minh để đối phó, dù có nhiều điều không tin lắm vào khả năng của thái tử Vakiralongkorn, nhưng muốn hay không, ông phải kế ngôi.
Và không phải là một game chơi có mục tiêu xa hơn tái lập nền quân chủ lập hiến. Càng ép hệ thống chính trị này Hoa Kỳ càng dễ dàng tạo thêm một kẻ thù từ đồng minh mình mà thôi.
Liên Minh Hoa Kỳ Thái Lan là chuyện lâu dài. Phải nhận ra lý do xâu xa nhất là cùng nhau chống lại bọn cộng sản. Chúng ta phải nhớ lại thành quả hợp tác hai nước trong vấn đề đẩy được lực lượng CSVN ra khỏi Cam Bốt (Cambodia) vào thập niên 1980s. Lại càng quan trọng hơn trong cuộc chiến chống khủng bố hiện nay. Chúng ta (Hoa Kỳ) hiện cần xây dựng tiếp tục tình đồng minh này từ ngay bây giờ và tương lai cùng những thách đố và trở ngại bất ngờ trên con đường hai nước đang đi. Cách hay nhất để người Mỹ nhớ và trả ơn Vua Bhumibol là hành xử làm sao giữ được tính đồng minh mà chính đức vua đã đầu tiên xây nên.
Walter Lohman
bản dịch Đinh Hoa Lư
