Sơ lược về tác giả:
John Ernst Steinbeck, Jr. là nhà văn Mỹ. Ông sinh năm 1902 và mất năm 1968. Ông nổi tiếng trong văn giới Hoa Kỳ sau khi đoạt giải Pulitzer văn học với tác phẩm Chùm Nho Phẩn Nộ(The Grapes of Wrath, 1939) và qua Hướng Đông vườn Địa Đàng, (East of Eden 1952), Của Chuột và Người (Of Mice and Man, 1937).
Ông là tác giả của 27 tác phẩm bao gồm 16 tiểu thuyết, 6 tự truyện, 5 tác phẩm tổng hợp của nhiều truyên ngắn. John Steinbeck thắng giải Nobel văn học vào năm 1962.
John Steinbeck bắt đầu viết văn trước thời khủng hoảng kinh tế thập niên 1930s của Hoa kỳ. Như trong Chùm Nho Phẩn Nộ, ông miêu tả sự di cư ào ạt của nông dân Mỹ. Cuộc sống khó khăn từ trung tây Hoa Kỳ nơi chịu khủng hoảng nông nghiệp tiếp theo lại đại họa DUST BOWL – những đám bụi khổng lồ che kín các tiểu bang Texas , Oklahoma lan tới cả bờ biển phía đông Mỹ quốc. Hàng loạt nông dân thất nghiệp phải bỏ quê hương đi tìm nguồn sống kiếm sống tại California vào thời gian nói trên.
Trong truyện ngắn CÚC HOA, John Steinbeck muốn nói lên cuộc sống khó khăn của người dân Mỹ trong thời gian Đại Khủng Hoảng Kinh Tế (1929-1933). Công ăn việc làm quá hiếm hoi, người ta kiếm ra đồng bạc độ nhật qua ngày không phải là chuyện dễ dàng.
Trong câu chuyện, gã sửa đồ dạo phải uống cong “ba tấc lưỡi” đánh vào tâm lý nhân vật nữ trong truyện. Gã ca tụng về hoa cúc, sở thích của nàng Elisa hầu mong nàng sửa cho một ít đồ . Mục đích của gã chỉ vì tiền, chỉ thế thôi còn nàng Elisa thì đớn đau chua xót trong lòng khi lòng yêu mến nghề nghiệp cùng nghệ thuật của nàng đã bị lợi dụng.
*****
PHẦN MỘT
Vài đám sương mù mùa đông mờ xám lướt thướt bay trên cao như tách rời cái thung lũng Salinas ra khỏi bầu trời quảng khoát của thế giới bên ngoài. Sương mờ che kín dãy núi bao quanh cái thung lũng, làm chúng ta trông giống cái nắp đậy khổng lồ cho một cái nồi vĩ đại.Trên các dãi đất bằng phẳng, người ta cày sâu vào làm tơi lên màu đất đen kim loại. Mấy nông trại nằm ở chân đồi cạnh con sông Salinas. Sắc vàng những đám đất còn trơ gốc rạ đang tắm ánh nắng yếu ớt mùa đông. Thực ra chẳng có ánh nắng nào trong cái thung lũng này vào tháng Chạp. Bụi liễu khô rậm cạnh bờ sông rực rở hẳn lên từ đám lá nhọn hoắc, vàng đậm.
Đây là lúc của im lặng và đợi chờ. Làn không khí lành lạnh, êm đềm. Ngọn gió nhẹ nhàng từ hướng Tây Nam làm người làm anh nông dân mơ màng về một trận mưa lớn nào đó sẽ tới; nhưng khi trời sương mù thì làm gì có chuyện mưa.
Bên kia sông, dưới chân đồi nông trại của nhà Henry Allen vẫn còn ít việc phải làm. Cỏ khô phải cắt và cất vào kho cùng đất vườn cần cày xong để đợi trận mưa đầu mùa sắp đến. Đàn bò trên dốc giờ đây lông chúng đã biến thành thô ráp xù- xì .Elisa Allen vừa làm việc trong mảnh vườn trồng hoa của nàng vừa ngó xuống phía dưới thì thấy Henry, chồng nàng đang nói chuyện với hai gả đàn ông ăn bận theo kiểu thương nhân. Ba người đứng cạnh mái nhà chứa chiếc xe máy kéo, vừa để một chân bên hông chiếc xe nhỏ hiệu Fordson, vừa hút thuốc vừa bàn chuyện máy móc.
Elisa chỉ nhìn họ sơ qua rồi tiếp tục làm việc. Nàng độ tuổi ba mươi lăm, khuôn mặt đầy đặn thoáng mạnh bạo cùng đôi mắt trong như làn nước. Dáng nàng bị đóng khung trong bộ áo quần làm vườn thô kệch với cái nón đàn ông đen kéo thấp che cả mắt nàng, đôi giày làm vườn nặng chịch, bộ áo quần có vẽ hình sẵn gần như bị che phủ bởi cái cái tạp dề bằng vải bông dầy có bốn túi lớn đựng nào kéo tỉa, nào xẻng, cào, hạt giống cùng dao. Nàng còn mang cả đôi bao tay da để bảo vệ tay nàng.
Nàng cắt bớt mấy cuống cúc già bằng cặp kéo ngắn và mạnh. Thỉnh thoảng nàng lại trông qua mấy ông khách vừa tới trang trại vợ chồng nàng, họ vẫn còn đứng cạnh chiếc máy kéo. Khuôn mặt nàng giờ đây đầy hăm hở, hồn nhiên, và đẹp lạ lùng; khi làm việc với chiếc kéo cắt cây nàng trông thừa hăng say và tràn đầy sức mạnh. Những cành cúc yếu đuối kia coi bộ nhỏ bé quá đối với năng lực của nàng lúc này.
Dùng phần lưng của bao tay, nàng khẻ vuốt lại làn tóc đang rũ trước mắt làm vương một vết bẩn dưới cằm. Đàng sau là nhà nàng, màu trắng xây theo kiểu nông trang. Nó trông gọn gàng với những cây phong lữ màu đỏ xung quanh chiều cao chúng ngang tầm với mấy khung cửa sổ. Một căn nhà coi bộ quét dọn kỹ, những khung cửa sổ đánh bóng tinh tươm, và cả cái bậc tam cấp trước nhà cũng có cái thảm chùi bùn hẳn hoi.
Elisa chợt liếc mắt lại hướng cái chái chiếc xe máy cày lần nữa. Hai người khách lạ đã vào lại chiếc xe Ford nhỏ. Nàng cởi bớt một chiếc bao tay rồi dùng đầu ngón tay lách mạnh mạnh vào đám cúc con mới nhú mầm xanh mơn mởn quanh mấy cái rễ già. Phanh đám lá non nàng phải thật chắc chắn không có loại sâu bọ, côn trùng, rệp lá hay sên nào hại cúc. Những ngón tay nàng bắt buộc phải diệt cho kỳ hết những thứ côn trùng này trước khi nó sinh sôi nảy nở.
Elisa lúi húi làm chợt tiếng chồng vang lên sau lưng. Chồng nàng im lìm tới gần Elisa không biết lúc nào. Hơi nghiêng người qua hàng kẽm gai bảo vệ vườn hoa hay chống lại bầy bò, lũ chó, gà:
-Lại trồng thứ đó nữa?
Anh ta thốt lên.
-Em lại thêm một vụ cúc nữa đây rồi, khá chứ em?
Elisa thẳng lưng dậy, nàng lại kéo bao tay ra:
-Vâng, vụ hoa năm này chắc hẳn là khá lắm.
Nàng cao giọng, sắc mặt đầy vẻ tự hào.
-Những thứ này là món quà cho em đấy.
Henry nhận xét.
-Năm nay em gầy được loại cúc vàng lớn đoá thật, anh đoán nó to đến mười phân lận. Anh ước sao em cũng tạo được trong vườn cây ăn trái nhà mình mấy trái táo to đến ngần ấy thì hay biết mấy.
Mắt nàng bỗng sắc sảo hơn:
– Làm được chứ anh. Đã nói, em giỏi về món này mà. Mẹ em cũng thế đó anh. Mẹ chỉ cắm cành xuống vườn là mọc ra cây trái ngay. Mẹ em thường nói phải bắt những bàn tay người làm vườn phải biết làm sao trồng cho được mà.
-Vậy thì, trồng hoa coi bộ chắc ăn.
– Henry, hai người nào nói chuyện với anh vậy?
-Bởi thế anh mới tới nói cho em biết đây. Mấy gã đó là người của Công Ty Thịt bò Miền Tây. Anh đã thuận bán bầy bò thịt ba mươi con rồi. Cũng suýt soát với giá anh muốn.
-Tốt thật.
Nàngbuông nhẹ:
– Tốt thật cho anh đó.
– Và anh nghĩ rằng …
Henry tiếp tục:
– Anh mong trưa thứ Bảy này chúng mình sẽ về Salinas ăn tối tại tiệm. Ăn xong chúng mình sẽ đi xem phim coi như là ăn mừng chuyện này nhé.
-Tốt thôi.
Nghĩ sao nàng vội lặp lại:
-Ồ! vâng, vậy thì tốt quá!
Giọng Henry có vẻ đùa:
– Tối lại có một trận võ đài. Em có thích võ đài không nào?
-Ô, không.
Nàng trả lời như muốn nín thở:
-Không, em không thích võ đài đâu.
-Anh đùa thôi, Elisa. Chúng mình sẽ xem phim. Xem này, bây giờ là hai giờ, anh sẽ gọi thêm Scotty giúp lùa bầy bò trên đồi xuống. Sẽ mất hai giờ nữa. Chúng mình sẽ về phố khoảng năm giờ ăn tối ở khách sạn Cominos. Em thích chứ?
– Dĩ nhiên là em thích rồi, ăn một bữa xa nhà thú lắm.
-Tốt , thôi anh đi lấy hai con ngựa đã.
– Giờ em còn nhiều thời gian để bứng trồng một mớ cây này đã.
Nàng nghe tiếng chồng gọi Scotty cạnh kho rơm. Lát sau, có bóng hai người đàn ông cưỡi ngựa ngược lên triền đồi vàng chệch màu cỏ úa vàng vọt kia để lùa bò về.
John Steinbeck
CÒN TIẾP
dịch thuật: Đinh Hoa Lư
