HAMBURG, Đức (AP) – Mỹ-Nga tuyên bố đạt được thoả thuận ngừng bắn ở khu vực Tây Nam Syria sau cuộc hội đàm song phương đầu tiên giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Vladimir Putin bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20.
Đây là nỗ lực đầu tiên giữa Nga-Mỹ dưới nhiệm kỳ Tổng thống Trump nhằm đẩy lùi cuộc nội chiến 6 năm ở Syria.
Ngừng bắn sẽ có hiệu lực vào trưa ngày chủ nhật ngày 9 tháng 7 theo giờ ở Damascus. Chính phủ Jordan cũng liên quan đến thoả thuận này.
Theo Ngoại trưởng Rex Tillerson, thoả thuận ngừng bắn nhằm giảm bạo lực trong khu vực giáp biên giới với Jordan, và điều này tối quan trọng đối với an ninh của đồng minh Hoa Kỳ.
“Đây là khu vực rất phức tạp trên chiến trường Syria,” ông Tillerson thông báo sau cuộc họp kín kéo dài hơn 2 tiếng đồng hồ giữa lãnh đạo Mỹ và Nga. “Tôi nghĩ, thoả thuận cho thấy Mỹ và Nga có thể hợp tác với nhau về vấn đề Syria,” Ngoại trưởng Hoa kỳ nói về thoả thuận.
Nhiều năm qua, hai cựu đối thủ thời Chiến tranh lạnh đã hậu thuẫn các phe đối nghịch trong cuộc nội chiến Syria. Moscow chống lưng cho Tổng thống Syria Bashar Assad, ủng hộ lực lượng quân sự Syria từ năm 2015. Trong khi đó, Washington lại hậu thuẫn phiến quân nổi dậy chống ông Assad. Tuy nhiên, cả Mỹ và Nga đều chống lại Tổ chức nhà nước Hồi giáo ISIS, và đều tuyên bố tập trung vào việc bứng gốc rễ tổ chức cực đoan.
Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cho hay, lực lượng cảnh sát quân sự Nga sẽ theo dõi lệnh ngừng bắn mới. Tất cả các bên sẽ cố gắng bảo đảm cứu trợ được đưa vào khu vực. Thoả thuận đánh dấu nỗ lực mới của chính phủ Trump trong việc tìm cách giải quyết nội chiến tại Syria.
Hồi tháng tư, ông Trump đã ra hạ lệnh bắn 60 hoả tiễn hành trình vào một căn cứ không quân Syria sau khi cáo buộc lực lượng của ông Assad đã dùng vũ khí hoá học tấn công dân thường. Nhưng các cố vấn quân sự và an ninh quốc gia hàng đầu của Tổng thống xác nhận, Mỹ không có ý định can thiệp để lật đổ ông Assad. Mỹ sau đó chuyển sang ủng hộ nỗ lực hoà giải hoà bình giữa chính phủ Assad và các nhóm nổi dậy.
Israel cũng tham gia vào thoả thuận, một viên chức Mỹ cho hay. Cũng giống như Jordan, Israel có đường biên giới ở Nam Syria, và họ cũng quan ngại về tình trạng bạo lực cũng như các lực lượng liên kết với Iran ở miền Nam đất nước.
Chính phủ Jordan xác nhận hiệp ước liên quan đến quốc gia, Mỹ và Nga. Các lực lượng chính phủ Syria và đồng minh sẽ ở một bên ranh giới thoả thuận, và các chiến binh nổi dậy sẽ ở phần bên kia. Một mục tiêu khác là đưa được cứu trợ nhân đạo vào khu vực.
Thoả thuận này khác với thoả thuận mà Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran ký kết hồi đầu năm nhằm thiết lập “khu vực giảm leo thang” ở Syria nhằm giảm đổ máu. Do cảnh giác trước sự tham gia của Iran nên Hoa Kỳ tránh xa nỗ lực này. Các cuộc đàm phán tiếp theo diễn ra tại Kazakhstan trong tuần này không đi đến thoả thuận ngừng bắn ở những khu vực trên.
Các thoả thuận ngừng bắn trước đây ở Syria đã sụp đổ hay thất bại trong việc giảm bạo lực, và hiện chưa rõ liệu thoả thuận lần này sẽ tốt hơn hay không. Theo lời Ngoại trưởng Tillerson thì sự khác biệt lần này là mối quan tâm của Nga muốn trông thấy Syria được ổn định.
Ông Tillerson cũng nhắc lại quan điểm của Hoa Kỳ, không bảo đảm về “vai trò lâu dài của chế độ Assad.” Ông cũng bày tỏ niềm tin vào Nga có thể sẵn sàng giải quyết vấn đề lãnh đạo tương lai của Syria, tương tự như cựu Ngoại trưởng John Kerry. Cho đến nay, ông Assad vẫn phản đối bất cứ đề nghị rời bỏ quyền lực nào.
Hồi đầu tuần này, giới quân sự Syria cho biết họ ngừng hoạt động chiến sự ở miền NamSyria trong 4 ngày, trước các vòng đàm phán do Nga khởi xướng diễn ra tại Kazakhstan, gồm các tỉnh miền Nam Daraa, Quneitra và Sweida. Chính phủ Syria cũng nới rộng ngừng bắn đơn phương đến thứ bảy tuần này, một ngày trước khi thoả thuận của Mỹ và Nga có hiệu lực.
Thoả thuận ngừng bắn của Mỹ và Nga không đưa ra ngày kết thúc, điều này nằm vào phần thảo luận rộng hơn với Moscow trong việc giảm bạo lực ở Syria. Thoả thuận cũng phản ánh vai trò ngày càng nổi bật của Iran tại Syria.
Washington lâu nay phản đối việc để cho các lực lượng của Iran và lực lượng quân sự đại diện họ lớn mạnh ở miền Nam Syria, nơi giáp biên giới với Israel và Jordan. Thoả thuận ngừng bắn hôm nay sẽ giúp chính phủ ông Trump có tiếng nói đưa ai vào lấp những khu vực trống quan trọng khi ISIS bị đẩy ra.
Hương Giang (AP)
