(New York Times) – Khi Uỷ ban Hạ viện điều tra vụ tấn công Điện Capitol ngày 6 tháng 1 gấp rút thâu thập chứng cớ và lời khai, liệu các nhà lập pháp có thể buộc cựu Tổng thống Donald Trump chịu trách nhiệm hay không dường như phụ thuộc vào một nhân chứng: cựu Phó Tổng thống Mike Pence.
Kể từ khi được thành lập vào mùa hè năm ngoái, luật sư của Pence và Uỷ ban đã trao đổi không chính thức về việc liệu ông có sẵn lòng ra điều trần trước các nhà điều tra hay không. Nhưng khi cựu Phó Tổng thống bắt đầu có những tính toán phức tạp về sự hợp tác của mình, ông cho Uỷ ban biết chưa quyết định.
Ở mức độ nào đó, tình hình hiện tại phản ánh những chiến lược thương lượng giữa hai bên, với các nhà lập pháp mong muốn đưa ra bầu không khí chắc chắn về việc ông Pence sẽ trả lời những câu hỏi của họ, và các cố vấn của cựu Phó Tổng thống tìm lý do để hạn chế những ảnh hưởng chính trị từ bước đi có thể làm phức tạp hoá sự tham vọng tranh cử Tổng thống 2024 của ông ta.
Nhưng dường như căng thẳng đang ngày càng gia tăng.
Trong những tuần gần đây, một số người quen thuộc với lối tư duy của Mike Pence tiết lộ, ông càng ngày càng “tỉnh mộng” về ý tưởng tình nguyện hợp tác. Cựu Tổng thống cũng cho các cố vấn hay, uỷ ban có bước ngoặt đảng phái đột ngột khi công khai cân nhắc đề nghị hình sự đối với ông Trump và những người khác cho Bộ Tư pháp. Những đề nghị như vậy, dưới con mắt ông Pence, dường như để làm thiệt hại cơ hội Cộng hoà giành lại Quốc hội vào tháng 11 năm nay.
Theo các nguồn tin, Mike Pence ngày càng khó chịu khi Uỷ ban công khai tỏ dấu hiệu đã bảo đảm sự hợp tác từ các cố vấn hàng đầu ở mức độ lớn hơn trên thực tế. Điều mà cựu Phó Tổng thống xem là cách Dân chủ đang tìm cách xoay chuyển toán của ông chống lại Donald Trump.
Đối với Uỷ ban, lời khai hữu thệ của Mike Pence sẽ là một cơ hội lập nên bức tranh cụ thể việc Trump đã gây áp lực cho ông ta ngăn chặn chứng nhận chiến thắng của Tổng thống Joe Biden như thế nào, đẩy quốc gia đến bờ vực khủng hoảng hiến pháp, và giúp truyền cảm hứng cho những kẻ bạo động xông vào Điện Capitol ngày 6 tháng 1.
Lời khai của Mike Pence cũng tối quan trọng cho Uỷ ban trong việc quyết định liệu có đầy đủ chứng cớ để đề nghị Bộ Tư pháp truy tố hình sự ông Trump. Một số thành viên Uỷ ban Đặc biệt cho biết họ cân nhắc cáo buộc vi phạm luật liên bang ngăn cấm cản trở một thủ tục trước Quốc hội.
Đề nghị truy tố hình sự từ Uỷ ban có thể có chút ít trọng lượng pháp lý, nhưng có thể gia tăng áp lực công chúng lên Bộ Tư pháp. Bộ dường như kín tiếng về việc liệu có nghiêm túc cân nhắc hồ sơ chống lại ông Trump hay không.
“Bộ Tư pháp cam kết buộc tất cả những kẻ đã gây ra ngày 6 tháng 1, ở bất cứ mức độ nào, phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, cho dù họ có mặt ngày hôm đó, hay chịu trách nhiệm hình sự đối với vụ tấn công vào nền dân chủ của chúng ta. Chúng tôi sẽ theo đuổi sự thật đến cùng,” Tổng trưởng Tư pháp tuyên bố vào tuần trước, nhưng ông không nhắc đến Trump hoặc Bộ Tư pháp có xem cản trở Quốc hội là cáo buộc phù hợp với hoàn cảnh hay không.
Hương Giang (Theo New York Times)
