Cali Today News – Trong 17 dự luật được tiểu bang California đặt vào tay cử tri quyết định vào ngày 8 tháng 11, có 5 dự luật không được cử tri không chấp thuận.
1.Proposition 51: Trái phiếu cho các cơ sở giáo dục – Thuận
Cử tri đồng tình: 4756281 – 54%; Cử tri phản đối: 4056535 – 46%
Dự luật 51 cho phép tiểu bang vay mượn $9 tỉ Mỹ kim dưới hình thức bán trái phiếu. Tiền sẽ được phân bổ cho các trường học công từ bậc mẫu giáo đến trung học, và các trường đại học cộng đồng, hỗ trợ ngân sách cho các dự án xây cất, sửa chữa cơ sở.
Chi phí: $17,6 tỉ Mỹ kim được trả trong vòng hơn 35 năm với số tiền hàng năm khoảng $500 triệu Mỹ kim, ít hơn 1% ngân sách Quỹ Tổng quát (General Fund) hiện tại.
Điểm mạnh: Nhiều trường học cần sửa chữa an toàn hơn và đám ứng tiêu chuẩn y tế; Sẽ cải thiện môi trường giáo dục nói chung; Mở rộng đại học cộng đồng và cho phép nhiều sinh viên theo học hơn.
Điểm yếu: Tăng thêm nợ tiểu bang; Luật trái phiếu do địa phương kiểm soát, không phải do tiểu bang; Học khu lớn và giàu có hơn sẽ nhận được tiền nhiều hơn nhờ có nguồn lực có thể nộp đơn xin ngân sách nhanh chóng hơn.
2.Proposition 52: Chi phí bệnh viện tư cho Medi-Cal – Thuận
Cử tri đồng tình: 6070985 – 70%; Cử tri phản đối: 2650349 – 30%
Chương trình Medi-Cal cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế cho người dân California có thu nhập thấp. Bệnh viện tư được yêu cầu đóng một khoản tiền để giúp trang trải chi phí Medi-Cal bên cạnh số tiền tương ứng từ tiểu bang. Dự luật 52 nếu được thông qua sẽ khiến số tiền bệnh viện tư trả vĩnh viễn, khó có thể thay đổi.
Điểm mạnh: Bảo đảm nguồn ngân sách cho Medi-Cal, giúp các gia đình thu nhập thấp; Ngăn chặn các nhà lập pháp tiểu bang sử dụng tiền cho những mục đích khác.
Điểm yếu: Tiền đến tay bệnh viện nhưng không bảo đảm sẽ được sử dụng đúng mục đích giúp bệnh nhân; Dự luật 52 cung cấp tiền cho các tổ hợp bệnh viện hơn là cho người dân có thu nhập thấp.
3.Proposition 53: Trái phiếu Doanh thu – Chống
Cử tri đồng tình: 4205378 – 48%; Cử tri phản đối: 4468148 – 52%
Trái phiếu doanh thu thông thường được trả cho các dự án xây cất lớn: tiểu bang trả lại tiền bằng cách sử dụng tiền từ các dự án đã hoàn tất (như lệ phí qua cầu,…). Dự luật 53 nếu được thông qua, trái phiếu doanh thu cho một dự án tiểu bang lớn hơn $2 tỉ Mỹ kim phải được cử tri chấp thuận. Luật hiện hành cho phép tiểu bang bán trái phiếu doanh thu không cần sự chấp thuận của cử tri.
Điểm mạnh: Tiểu bang buộc phải được cử tri đồng ý những dự án tốn kém; Cử tri có tiếng nói và đòi hỏi trách nhiệm của tiểu bang; Ngăn cản được chi tiêu tăng thêm nợ tiểu bang.
Điểm yếu: Gây khó khăn đối với những dự án khẩn cấp vì phải chờ cử tri chấp thuận; Cử tri không thể quyết định những dự án ảnh hưởng đến cộng đồng cụ thể; Ngăn cản hoặc trì hoãn những sửa chữa những vấn đề về cơ sở hạ tầng.
4.Proposition 54: Thay đổi Thủ tục Lập pháp – Thuận
Cử tri đồng tình: 5576641 – 64%; Cử tri phản đối: 3086673 – 36%
Dự luật 54 đòi hỏi ngành lập pháp tiểu bang đăng các dự luật trên mạng trực tuyến 3 ngày trước khi bỏ phiếu. Thống đốc tiểu bang có quyền ban bố tình trạng khẩn cấp để một dự luật được miễn trừ khỏi yêu cầu này. Các cuộc họp công khai cũng sẽ được ghi hình lại và đăng trên mạng trực tuyến trong vòng một ngày, và bất cứ ai cũng được cho phép ghi hình các buổi họp công khai. Những băng hình có thể được sử dụng trong các chiến dịch chính trị.
Điểm mạnh: Tạo thuận tiện cho người dân California nhìn thấy các nhà lập pháp đang làm gì, minh bạch hơn; Dự luật cũng cho công chúng thời gian để đọc luật mới trước khi được thông qua.
Điểm yếu: Việc thông qua các dự luật trở nên khó khăn hơn vì thậm chí những thay đổi nhỏ trong một dự luật cũng buộc các nhà lập pháp phải chờ trước khi bỏ phiếu; Nhóm những người có quyền lực có thêm thời gian để ngăn chặn hoặc thay đổi một dự luật.
5.Proposition 55: Gia hạn thuế thu nhập cao – Thuận
Cử tri đồng tình: 5547771 – 62%; Cử tri phản đối: 3373539 – 38%
Dự luật này sẽ gia hạn mức thuế đối với thu nhập trên $250.000/ năm đến năm 2030. Tiền thu được từ khoản thuế này được chi cho trường học, đại học cộng đồng cũng như chương trình Medi-Cal. Mức thuế thu nhập hiện tại sẽ hết hạn vào năm 2018 (theo Dự luật 30 được phê chuẩn vào năm 2012).
Điểm mạnh: Chỉ ảnh hưởng đến những người có đủ khả năng trả thuế cao hơn; Cung cấp hàng tỉ Mỹ kim cho trường học và đại học cộng đồng; Đòi hỏi trách nhiệm bảo đảm tiền đến tay trường học.
Điểm yếu: Những người ủng hộ Dự luật 30 vào năm 2012 được hứa hẹn tăng thuế tạm thời, không phải vĩnh viễn; Làm tổn thương cơ sở kinh doanh nhỏ và công ăn việc làm; Lấy đi những đồng tiền khó nhọc từ người dân.
6.Proposition 56: Thuế thuốc lá – Thuận
Cử tri đồng tình: 5769231 – 63%; Cử tri phản đối: 3367573 – 37%
Dự luật 56 sẽ tăng thuế thuốc lá lên $2 Mỹ kim/gói, và cũng sẽ tăng thuế những sản phẩm thuốc lá khác và thuốc lá điện chứa nicotine. Doanh thu từ thuế này sẽ được chi cho y tế và các chương trình giáo dục thuốc lá.
Điểm mạnh: Ngăn chặn hút thuốc lá; Mang về hàng triệu Mỹ kim cho các chương trình y tế; Người hút thuốc sẽ giúp bù đắp chi phí y tế liên quan đến thuốc lá mà lâu nay người đóng thuế phải trả.
Điểm yếu: Chỉ 13% tiền thuế mới được chi cho việc chữa trị nghiện thuốc và ngăn ngừa hút thuốc; Chi nhiều tiền cho việc thực thi thuế; Chuyển nhiều tiền đến các công ty bảo hiểm y tế dùng cho việc chữa trị cùng bệnh nhân.
7.Proposition 57: Tha bổng, Tuyên án và Thủ tục Toà án – Thuận
Cử tri đồng tình: 5657287 – 64%; Cử tri phản đối: 3231656 – 36%
Theo dự luật 57, tù nhân phạm những trọng tội “phi bạo lực” có thể được tha bổng sau thời gian thụ án tội phạm chính. Họ cũng sẽ có thêm cơ hội được giảm án nếu có hạnh kiểm tốt và tham gia các hoạt động giáo dục. Ngoài ra, Dự luật nếu được phê chuẩn sẽ cho phép chánh án toà vị thành niên quyết định liệu tội phạm thanh thiếu niên từ 14 đến 17 tuổi có thể bị xử như một người trưởng thành hay không.
Điểm mạnh: Giảm tình trạng quá đông tại các nhà tù và tiết kiệm tiền bạc; Khuyến khích các chương trình hồi phục và giáo dục cho các tù nhân.
Điểm yếu: Tạm tha nhiều tù nhân phạm trọng tội và làm suy yếu luật hình sự; Dự luật không định nghĩa thế nào là trọng tội “phi bạo lực,” có thể dẫn đến việc lợi dụng, áp dụng cho tội phạm bạo lực.
8.Proposition 58: Giáo dục song ngữ – Thuận
Cử tri đồng tình: 6473741 – 73%; Cử tri phản đối: 2452636– 27%
Luật tiểu bang hiện hành hạn chế những chương trình dạy song ngữ, đòi hỏi các trường học chủ yếu chỉ dạy Anh ngữ. Dự luật 58 nếu được thông qua sẽ bỏ yêu cầu này, cho phép trường học dạy song ngữ. Học khu và các cơ quan giáo dục quận sẽ đưa ra quyết định cuối cùng.
Điểm mạnh: Cho phép phụ huynh và học khu có quyền kiểm soát giáo dục nhiều hơn và linh động hơn; Học sinh học Anh ngữ (không rành Anh ngữ) sẽ được dạy theo cách phù hợp với nhu cầu của các em tốt nhất.
Điểm yếu: Điểm thi sẽ bị ảnh hưởng, giảng dạy bằng Anh ngữ cải thiện điểm thi; Giảng dạy bằng Anh ngữ trong môi trường Anh ngữ sẽ giúp học sinh học tiếng Anh nhanh hơn.
9.Proposition 59: Chi tiêu tài chánh tranh cử – Thuận
Cử tri đồng tình: 4457416 – 52%; Cử tri phản đối: 4035131 – 48%
Vào năm 2010, Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ phán quyết vụ kiện của một tổ chức phi lợi nhuận có tên Citizens United về quyền không tiết lộ danh tánh nhà bảo trợ, cho phép các tổ chức như Citizens United có thể vận động tài chánh tranh cử số tiền không giới hạn, và các công ty và nghiệp đoàn hoàn toàn không bị hạn chế trong việc chi tiền cho chính trị. Dự luật 59 hỏi ý kiến cử tri liệu các quan chức tiểu bang California có nên tìm mọi cách đảo ngược phán quyết của Tối cao Pháp viện hay không, chứ không bảo đảm các nhà lập pháp sẽ thay đổi được phán quyết.
Điểm mạnh: Dự luật sẽ gởi thông điệp đến liên bang cho biết California phản đối phán quyết Citizens United; Các công ty không thể đóng góp thoải mái vào các chiến dịch tranh cử.
Điểm yếu: Lãng phí thời gian vì Dự luật 59 sẽ không thay đổi luật; Không cắt giảm chi tiêu vận động tranh cử hoặc thông báo cho người dân về các đóng góp chính trị.
10.Proposition 60: Bao cao su trong phim người lớn – Chống
Cử tri đồng tình: 4022279 – 46%; Cử tri phản đối: 4717083 – 54%
Dự luật 60 đòi hỏi các nhà sản xuất phim người lớn bảo đảm bao cao su được sử dụng khi quay cảnh chăn gối. Đòi hỏi này sẽ áp dụng cho các nhà sản xuất phim cũng như tài tử đóng cảnh quan hệ giường chiếu hoặc ngay cả vợ chồng quay phim tại nhà.
Người dân California cũng sẽ được phép khởi kiện các nhà sản xuất phim người lớn nếu vi phạm những quy định này.
Điểm mạnh: Luật hiện hành quy định về bao cao su không được tuân theo; Bảo vệ tài tử đóng phim không bị lây bệnh truyền nhiễm; Các tổ chức y tế và y khoa ủng hộ dự luật.
Điểm yếu: Các cặp vợ chồng quay phim giường chiếu tại nhà riêng có thể bị kiện; Cho phép bất cứ cá nhân nào ở tiểu bang có thể trực tiếp khởi kiện nhà sản xuất hoặc nhà phân phối phim; Các tổ chức nhân quyền, y tế công cộng và các nhà lãnh đạo kinh doanh phản đối.
11.Proposition 61: Chi phí thuốc kê toa – Chống
Cử tri đồng tình: 4071037 – 46%; Cử tri phản đối: 4730529 – 54%
Tại California, giới chức tiểu bang thỏa thuận giá thuốc với công ty sản xuất để được giá thấp. Trong một số trường hợp, cơ quan tiểu bang tự thỏa thuận giá thuốc, làm cho giá thuốc khác nhau giữa các cơ quan. Dự luật này giới hạn số tiền tiểu bang có thể chi trả cho thuốc kê toa. Các cơ quan tiểu bang không thể chi trả nhiều hơn Bộ Cựu chiến binh Hoa Kỳ cho bất cứ chữa trị y tế nào.
Điểm mạnh: Ngăn chặn giá cắt cổ và giá cao đối với thuốc kê toa; Tiết kiệm chi phí y tế.
Điểm yếu: Chỉ áp dụng cho nhân viên chính phủ tiểu bang, tù nhân tiểu bang, không áp dụng cho 88% dân chúng gồm hầu hết bệnh nhân Medi-Cal, người dùng bảo hiểm tư nhân, Medicare và những người chưa có bảo hiểm; Loại bỏ giảm giá thuốc kê toa mà California hiện đang được hưởng.
12.Proposition 62: Bỏ án tử hình – Chống
Cử tri đồng tình: 4087722 – 46%; Cử tri phản đối: 4770159 – 54%
Dự luật 62 sẽ bãi bỏ án tử hình. Tù nhân bị tuyên án tử hình đang chờ thi hành án sẽ được chuyển sang tù chung thân không được tha bổng. Dự luật cũng đòi hỏi những người bị tuyên án tử hình phải làm việc trong nhà tù, và bị trừ tới 60% số tiền kiếm được để bồi thường cho nạn nhân và gia đình của họ.
Điểm mạnh: Bãi bỏ án tử hình sẽ tiết kiệm được $150 triệu Mỹ kim/ năm cho tiểu bang; Bảo đảm người vô tội không bị xử tử; Giúp gia đình nạn nhân vượt qua được nỗi đau, không phải theo thủ tục tử hình và thủ tục kháng án mất thời gian.
Điểm yếu: Những tội ác nghiêm trọng nhất đáng bị hình phạt cao nhất; Tiền tù nhân trả cho gia đình nạn nhân không thể bù đắp mất mát; Đe doạ an toàn công cộng và phủ nhận công lý cho gia đình nạn nhân.
13.Proposition 63: Buôn bán súng ống đạn dược – Thuận
Cử tri đồng tình: 5663338 – 63%; Cử tri phản đối: 3350633 – 37%
Dự luật 63 cấm bán súng có ổ đạn lớn, đòi hỏi kiểm tra lí lịch khi mua đạn dược, và áp dụng những cáo buộc trọng tội mới đối với tội ăn trộm súng. Dự Luật 63, nếu được thông qua, sẽ đòi hỏi cá nhân muốn mua đạn trước hết phải có giấy phép. Người bán phải yêu cầu người mua trình giấy phép này trước khi bán đạn. Ngoài ra, dự luật sẽ tạo ra thủ tục toà án mới để những người dính trọng tội và những người bị cấm mua vũ khí không được sở hữu súng.
Điểm mạnh: Bảo đảm tội phạm bạo lực và tâm thần không thể sở hữu súng; Thắt chặt luật súng ống và ngăn chặn những người nguy hiểm mua đạn dược.
Điểm yếu: Dự luật sẽ làm công dân tuân theo pháp luật khó mua đạn dược; Chi phí cho dự luật có thể được chi dùng tốt hơn cho thực thi công lực.
14.Proposition 64: Hợp pháp hoá cần sa giải trí – Thuận
Cử tri đồng tình: 5139480 – 56%; Cử tri phản đối: 4020523 – 44%
Dự luật 64 sẽ hợp pháp hoá việc trồng, sở hữu hoặc sử dụng cần sa giải trí cho người từ 21 tuổi trở lên. Trồng cần sa và bán lẻ cần sa sẽ bị đánh thuế. Tiền thuế thu được sẽ được chi cho thực thi công lực và các chương trình giáo dục ma tuý khác.
Điểm mạnh: Dự luật thiết lập hệ thống sử dụng cần sa an toàn; Đem về hơn $1 tỉ Mỹ kim doanh thu và chi phí thực thi luật pháp thấp hơn.
Điểm yếu: Gia tăng tai nạn lái xe do không có tiêu chuẩn DUI cho cần sa; Cần sa có thể được trồng gần trường học; Cho phép những người từng phạm trọng tội liên can đến ma tuý, ma tuý đá bán cần sa.
15.Proposition 65: Tiền bán túi đi chợ – Chống
Cử tri đồng ý: 3970208 – 45%; Cử tri phản đối: 4898974 – 55%
Số tiền bán túi đi chợ bằng giấy hoặc túi nhựa tái sử dụng sẽ đi vào chỗ khác nếu dự luật 65 được thông qua. Thay vì giữ lại số tiền này (10 cent), các chợ sẽ phải chuyển tiền vào một tài khoản của tiểu bang để chi dùng cho các dự án môi trường.
Điểm mạnh: Chợ không kiếm lời từ việc bán túi tái sử dụng; Tiền bán túi được bảo đảm giúp môi trường.
Điểm yếu: Dự luật không đem lại tiền cho tiểu bang; làm cử tri phân tâm khỏi vấn đề thực tế là hoàn toàn loại bỏ túi nhựa (Dự luật 67).
16.Proposition 66: Thủ tục Án tử hình – Thuận
Cử tri đồng ý: 4322884 – 51%; Cử tri phản đối: 4170057 – 49%
Dự luật 66 sẽ đẩy nhanh thủ tục pháp lý đối với các án tử hình, giới hạn tiến trình kháng án trong 5 năm. Dự luật cũng hạn chế kháng án liên tiếp. Tù nhân chờ thi hành án tử hình sẽ làm việc để trả tiền bồi thường cho nạn nhân.
Điểm mạnh: Đẩy nhanh thủ tục có thể tiết kiệm được hàng chục Mỹ kim một năm; Thủ tục kháng án sẽ nhanh và ít phức tạp hơn.
Điểm yếu: Dự luật 66 sẽ tốn hàng triệu Mỹ kim phí pháp lý và luật sư; Rút ngắn thủ tục kháng án sẽ gia tăng nguy cơ thi hành án với người vô tội.
17.Propositin 67: Cấm túi nhựa – Thuận
Cử tri đồng tình: 4651633 – 52%; Cử tri phản đối: 4263722 – 48%
Dự luật 67 sẽ duy trì luật SB270 của tiểu bang hồi năm 2014, cấm chợ bán túi nhựa và túi giấy trên khắp tiểu bang. Chợ có thể bán túi giấy tái chế hoặc túi nhựa tái sử dụng.
Điểm mạnh: Nếu được thông qua, Dự luật sẽ giảm được xả rác, bảo vệ động vật hoang dã và môi trường; Rất nhiều nơi đã cấm túi nhựa.
Điểm yếu: Giảm công ăn việc làm trong ngành sản xuất túi nhựa; Người tiêu dùng phải trả tiền mua túi tái sử dụng và chợ có thể giữ số tiền này (nếu Dự luật 65 không được phê chuẩn.)
(Số liệu cập nhật đến chiều ngày 11 tháng 11.)
Hương Giang (Theo NBC Bay Area)
