(AP) – Bộ Tư pháp Hoa Kỳ vào hôm nay chỉ định cựu Giám đốc FBI Robert Mueller làm công tố viên đặc biệt giám sát cuộc điều tra Nga can thiệp bầu cử Mỹ và làm rõ liệu có sự thông đồng giữa Nga và ban vận động tranh cử của ông Donald Trump hay không.
Việc bổ nhiệm diễn ra giữa bối cảnh phản đối từ Dân chủ và ngay cả Cộng hoà đang ngày một dâng cao. Dân chủ gây áp lực, đòi hỏi một nhân vật bên ngoài Bộ Tư pháp giám sát một cuộc điều tra chính trị.
Bổ nhiệm được công bố chỉ một ngày sau khi New York Times tường trình cựu Giám đốc FBI James Comey ghi lại chi tiết cuộc nói chuyện với Tổng thống, trong đó, ông Trump yêu cầu FBI chấm dứt điều tra cựu cố vấn an ninh quốc gia Michael Flynn. Biên bản ghi nhớ này (nếu quả thật có tồn tại) được xem là tang chứng có giá trị để có thể mở hồ sơ cáo buộc cản trở công lý chống lại ông Trump.
Tuy nhiên, những cáo buộc hình sự về can thiệp vào điều tra thường gặp khó khăn trong tình huống thông thường, theo một số công tố viên liên bang. Câu hỏi đặt ra, liệu một tổng thống đương nhiệm có thể đối diện cáo buộc hình sự hay không, hay liệu những nỗ lực buộc ông ta chịu trách nhiệm những việc làm sai trái chỉ được thực hiện qua việc bãi nhiệm?
Toà Bạch Ốc phủ nhận, cho rằng thông tin trong bản ghi nhớ của ông Comey không chính xác. Tuy nhiên, đối với một công tố viên muốn lập hồ sơ cáo buộc tội cản trở công lý thì đây là một bằng chứng rất thuyết phục.
Liệu một tổng thống đương nhiệm có thể bị khởi tố tội hình sự hay không là một câu hỏi không được Hiến pháp hay các trường hợp được Tối cao Pháp viện xem xét trước đây trả lời được. Tuy nhiên, nhiều học giả pháp lý tin rằng bãi nhiệm là cách duy nhất buộc tổng thống chịu trách nhiệm cho các việc làm sai trái. Luật sư Bộ Tư pháp dưới thời Tổng thống Richard Nixon và Bill Clinton cũng kết luận một tổng thống không thể bị khởi tố vì việc này sẽ gây trở ngại cho những nhiệm vụ được hiến pháp quy định đối với một tổng thống.
Thậm chí ngay cả khi có thể thì khởi tố hình sự sẽ gặp những trở ngại. Các cáo buộc cản trở công lý thông thường giảm xuống yếu tố liệu các công tố viên có thể chứng minh một người “tham nhũng” có ý can thiệp điều tra. Và Tổng thống Trump có thể tranh cãi rằng ông không tham nhũng khi đưa ra quan ngại cho ông Flynn – một cộng sự lâu năm.
Chứng minh trạng thái tinh thần của ông Trump có thể là một công việc chẳng dễ dàng gì nhưng công tố viên có thể có một số manh mối. Chẳng hạn, Tổng thống yêu cầu Phó tổng thống Mike Pence và Tổng Chưởng lý Jeff Sessions rời khỏi phòng họp để có thể nói chuyện riêng với Comey về Flynn. Và khi sa thải Giám đốc FBI, ông Trump cho rằng ông Comey đã ba lần cho biết ông không bị điều tra. Những chi tiết này có thể được xem như một dấu hiệu giữa hai bên đã có những cuộc nói chuyện như vậy. Bản thân bản ghi nhớ là một chứng cớ thuyết phục vì ông Comey nổi tiếng vẫn thường ghi lại các cuộc nói chuyện mà sau này có thể bị hỏi tới.
Muốn bãi nhiệm một tổng thống, Hạ viện phải kiếm đủ đa số phiếu và 2/3 phiếu từ Thượng viện. Cộng hoà đang kiểm soát lưỡng viện nên khả năng bãi nhiệm tổng thống Cộng hoà không phải là điều dễ xảy ra.
Ông Robert Mueller được cựu Tổng thống George W. Bush bổ nhiệm làm Giám đốc FBI vào năm 2001. Sau nhiệm kỳ 10 năm, ông Mueller được cựu tổng thống Obama yêu cầu tiếp tục giữ chức thêm 2 năm trước khi rời FBI vào tháng 9 năm 2013.
Hương Giang
