(Financial Times) – Sau gần 2 năm điều tra Nga can thiệp vào bầu cử Mỹ, bản báo cáo kết luận điều tra dài 448 trang của Công tố viên đặc biệt cho biết cụ thể tại sao ban điều tra của Robert Mueller gặp khó khăn đối với kết luận Tổng thống có cản trở công lý hay không.
Trong khi tôn trọng quy định của Bộ Tư pháp chống lại việc truy tố một tổng thống đương nhiệm, các nhà điều tra của Robert Mueller đã xem xét 10 hành động của Tổng thống Donald Trump nhưng không thể đưa ra được kết luận cuối cùng.
“Chứng cớ chúng tôi thâu thập được về những hành động và ý định của Tổng thống đặt ra những vấn đề khó khăn cần được giải quyết nếu chúng tôi đưa ra phán xét truy tố truyền thống. Cùng lúc đó, nếu chúng tôi tin rằng, sau khi điều tra thấu đáo các sự kiện mà Tổng thống rõ ràng không phạm phải cản trở công lý thì chúng tôi sẽ tuyên bố như vậy. Dựa vào sự kiện và tiêu chuẩn pháp lý hiện nay, chúng tôi không thể đạt được phán xét đó. Theo đó, bản báo cáo này không kết luận Tổng thống phạm tội cản trở, nhưng cũng không giải tội cho ông ta,” báo cáo ghi.
Tổng trưởng Tư pháp William Barr tuy vậy lại đưa ra kết luận mà lãnh đạo cuộc điều tra, ông Robert Mueller không thể. ““Sau khi xem xét cẩn trọng các sự kiện và lý thuyết pháp lý được nêu ra trong bản báo cáo, và sau khi tư vấn với Văn phòng Cố vấn pháp lý và các luật sư của Bộ Tư pháp, Thứ trưởng và tôi kết luận, chứng cớ từ Công tố viên đặc biệt chưa đủ để chứng minh Tổng thống phạm tội cản trở công lý,” ông Barr tuyên bố trong buổi họp báo vào hôm thứ 5 trước khi bản báo cáo kết luận điều tra của Mueller được công khai.
Barr bảo rằng, ông “bất đồng với một số giả thuyết pháp lý của Công tố viên đặc biệt” về vấn đề cản trở công lý, nhưng lại chấp nhận chúng không có có căn cứ để cáo buộc hình sự.
Trong số những sự kiện mà Mueller tìm hiểu là quyết định sa thải Giám đốc FBI James Comey vào tháng 5 năm 2017, và nỗ lực sa thải Công tố viên đặc biệt Robert Mueller một tháng sau.
Mueller cho hay, có hai giai đoạn ông Trump đối phó với cuộc điều tra Nga. Ở giai đoạn đầu, ông thúc James Comey ngưng điều tra cố vấn an ninh quốc gia Michael Flynn, và yêu cầu Comey công khai rằng bản thân Tổng thống không bị điều tra.
Sau khi bị lãnh đạo FBI từ chối tuyên bố trước Quốc hội rằng Tổng thống không bị điều tra, điều mà cựu Giám đốc FBI chia sẻ riêng tư với ông ta, Trump quyết định sa thải Comey. Theo Mueller, quyết định sa thải đánh dấu khởi đầu giai đoạn thứ hai. Trong giai đoạn này, Tổng thống “tung chiến dịch tấn công công khai vào cuộc điều tra và các cá nhân khác,” bên trong thì “tìm mọi cách để kiểm soát cuộc điều tra.”
Bản báo cáo cho hay, ông Trump thường xuyên bị các cố vấn phớt lờ, từ chối tuân lệnh. “Những nỗ lực gây ảnh hưởng cuộc điều tra của Tổng thống hầu hết đều bất thành, nhưng chủ yếu là do những người chung quanh ông ta từ chối không thực hiện hoặc không đồng tình với yêu cầu của ông ta,” báo cáo ghi.
Một tháng sau khi Thứ trưởng Tư pháp Rod Rosenstein bổ nhiệm Robert Mueller làm Công tố viên đặc biệt, Trump đã chỉ thị cố vấn pháp lý Toà Bạch Ốc lúc đó là Donald F. McGahn loại Mueller bằng cách gọi điện cho Rosenstein. “Gọi Rod, bảo Rod rằng, Mueller có xung đột quyền lợi nên không thể làm công tố viên đặc biệt.” Tuy nhiên, McGahn từ chối không làm theo yêu cầu, đe doạ sẽ từ chức vì e ngại sẽ tạo ra một “Vụ thảm sát tối thứ Bảy” như trong vụ Watergate vào năm 1973.
Mueller cũng điều tra một số nỗ lực của ông Trump, như che giấu cuộc gặp gỡ với nữ luật sư người Nga diễn ra tại Trump Tower trong thời gian vận động tranh cử, và nỗ lực gây áp lực cho Tổng trưởng Tư pháp Jeff Sessions đảo ngược quyết định rút khỏi vai trò giám sát cuộc điều tra.
Trước khi bản báo cáo được công bố, ông Barr nhấn mạnh rằng, Tổng thống hợp tác với cuộc điều tra. Nhưng Mueller lại cho hay trong bản báo cáo rằng, văn bản trả lời các câu hỏi của ông Trump cho cuộc điều tra, sau khi từ chối nói chuyện trực tiếp – không đầy đủ. Mueller cho biết, ban điều tra của ông xem xét việc tống trát đòi ông Trump lên gặp họ nhưng sau đó các công tố viên quyết định bỏ trát đòi vì họ có những tiến triển đủ, và “không muốn châm ngòi cho cuộc chiến pháp lý kéo dài có thể ảnh hưởng đến tiến độ của cuộc điều tra.”
Trong bản báo cáo, Robert Mueller dường như đề nghị rằng, Quốc hội có quyền hành động, mặc dù không trực tiếp nhắc đến luận tội. “Chúng tôi kết luận rằng, Quốc hội có quyền ngăn cấm một tổng thống sử dụng quyền lực một cách sai trái, để bảo vệ tính liêm chính của chính phủ,” Công tố viên đặc biệt ghi.
William Barr bảo, ông sẽ không cản đường Robert Mueller ra khai trước Quốc hội về kết luận điều tra. “Tôi không phản đối việc Bob Mueller ra điều trần,” Tổng trưởng Tư pháp tuyên bố.
Hương Giang (Theo Financial Times)
