Việc bãi bỏ Đại cử tri đoàn có thể loại bỏ các mối đe dọa trong tương lai đối với nền dân chủ Hoa Kỳ và bảo đảm rằng các cuộc bầu cử trong tương lai được quyết định bởi ý chí chung của tất cả người dân Mỹ và ngay bầu cử Tổng thống Mỹ sẽ chỉ là một ngày duy nhất trên toàn quốc.
Âm mưu đảo chính mà Donald Trump để nó xảy ra vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, bắt nguồn từ hai mối đe dọa đối với sự vận hành công bằng của nền dân chủ ở Hoa Kỳ, đó là: việc Donald Trump từ chối chấp nhận thất bại của mình dưới tay cử tri Mỹ và các cơ chế phức tạp của thể thức Bầu cử.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Ủy ban Điều tra ngày 6 tháng 1 đã giải quyết mối đe dọa đầu tiên khi họ chuyển các cáo buộc chống lại Trump lên Bộ Tư pháp Hoa Kỳ. Nhưng việc Ủy ban Điều tra đã từ chối tính đến mối đe dọa thứ hai—đó là vấn đề Đại cử tri đoàn—là một bước đi sai lầm nghiêm trọng trong nỗ lực bảo đảm rằng kịch bản đảo chính chiếm quyền không bao giờ có thể xảy ra lần nữa.
Trong phiên điều trần cuối cùng vào ngày 19 tháng 12, ủy ban đã tập trung vào hành động của một cá nhân không trung thực, Donald Trump, và những kẻ đồng phạm ác độc của ông ta.
Điều đó có thể hiểu được, vì việc Trump liên tục từ chối chấp nhận kết quả của cuộc bầu cử năm 2020 đòi hỏi một trách nhiệm giải trình.
Nhưng thay vì tập trung vào một trách nhiệm giải trình hạn hẹp bị ám ảnh bởi một người đàn ông đam mê quyền lực, thì nên chú ý vào những sai sót mang tính hệ thống là những thứ đã cho phép ông ta và các đồng minh lèo lái đất nước đi chệch hướng, Ủy ban điều tra đã bỏ lỡ cơ hội để Quốc hội và đất nước tham gia vào công việc loại bỏ các mối đe dọa trong tương lai đến nền dân chủ.
Báo cáo cuối cùng dài 845 trang của ủy ban , được công bố vài ngày sau phiên điều trần cuối cùng, đưa ra một số khuyến nghị về chính sách—bao gồm các lời kêu gọi tăng cường các công cụ lập pháp để ngăn chặn những người theo chủ nghĩa nổi dậy nắm giữ chức vụ và cải cách Đạo luật về số phiếu bầu cử năm 1887 còn thiếu sót về cơ bản.
Jamie Raskin đã giải thích vào Chủ nhật trên CBS’s Face the Nation rằng: “Có rất nhiều ngóc ngách quanh co trong Đại cử tri đoàn nên có rất nhiều cơ hội cho những kẻ đam mê quyền lực khai thác và sử dụng. Theo tôi, Đại cử tri đoàn không còn phù hợp với nguyện vọng của nền dân chủ Mỹ nữa.”
Tất nhiên, Ủy ban ngày 6 tháng 1 ngoài việc đưa ra các khuyến nghị truy tố hình sự chống lại Trump thì họ cũng cần kêu gọi Quốc hội và các tiểu bang bắt đầu quá trình sửa đổi Hiến pháp Hoa Kỳ để loại bỏ Cử tri đoàn và bảo đảm rằng các cuộc bầu cử trong tương lai sẽ được quyết định bởi ý chí chung của tất cả người dân Mỹ.
Vậy tại sao Ủy ban không giải thích việc bãi bỏ Đại cử tri đoàn có thể loại bỏ các mối đe dọa trong tương lai như thế nào?
Có một điểm đáng chú ý, là bà Liz Cheney, đảng viên Cộng hòa hàng đầu trong ủy ban lưỡng đảng, không quan tâm đến việc bãi bỏ đó. Bà Liz Cheney tỏ ra rất cương quyết trong việc truy tố Trump vì đã kích động cuộc tấn công vào Điện Capitol nhưng bà lại thẳng thừng phản đối một số cải cách luật bầu cử sâu rộng hơn được hỗ trợ bởi một số đảng viên Đảng Dân chủ trong ủy ban. Sự phản đối của bà Cheney đối với ý tưởng bãi bỏ cử tri đòan đã chứng tỏ đây là một vấn đề nghiêm trọng đối với ủy ban. Đảng Dân chủ biết rằng họ cần sự ủng hộ của bà Cheney để gửi tín hiệu lưỡng đảng tới Bộ Tư pháp liên quan đến việc truy tố Trump, và để nhận được sự ủng hộ này của bà Cheney thì Ủy ban phải đành gác lại đề xuất bãi bỏ cử tri đoàn đã bị quan điểm chống đối của bà Liz Cheney vô hiệu hóa.
Đó là một sai lầm không thể sửa chữa, vì vấn đề Cử tri đoàn rất có thể sẽ là trung tâm của các tranh chấp trong tương lai về các cuộc bầu cử tổng thống.
Trump đã thua phiếu phổ thông vào năm 2020 với hơn 7 triệu phiếu bầu, giống như ông ta đã thua vào năm 2016 với khoảng 3 triệu phiếu bầu. Ở bất kỳ nước cộng hòa dân chủ tự do nào khác, người thua phiếu bầu phổ thông sẽ không bao giờ là người chiến thắng được.
Nhưng vì hệ thống Đại cử tri đoàn cho phép người thua cuộc trong cuộc bỏ phiếu phổ thông “chiến thắng”, nên Trump đã quan tâm nhiều đến các cuộc tranh cử sát sao ở một số tiểu bang chiến trường — đặc biệt là Arizona, Georgia và Wisconsin — nơi các phiếu đại cử tri được tranh giành.
Việc loại bỏ Đại cử tri đoàn sẽ chấm dứt sự chuyên chế của các tiểu bang chiến trường và cho phép Hoa Kỳ tổ chức các cuộc bầu cử toàn quốc trong đó mọi lá phiếu đều được tính như nhau. Dân biểu Jamie Raskin hiểu điều này. Đó là lý do tại sao ông ấy từ lâu đã ủng hộ các bước nhằm vô hiệu hóa Đại cử tri đoàn.
Ủy ban đã tránh né vấn đề này chỉ để nhận được cái gật đầu đồng ý đưa ra những khuyến nghị truy tố hình sự Trump từ bà Cheney, đây là một lựa chọn không khôn ngoan chút nào, những người trong Ủy ban đã bỏ con tôm để bắt con tép, đổi sự lợi ích cho tương lai của nước Mỹ để có được một sự đồng ý truy tố một tên tội phạm, truy tố thì chưa thấy đâu, mà truy tố là một chuyện, có bị bồi thẩm đoàn đồng ý kết tội hay không là một chuyện hoàn toàn khác, nên tính đi tính lại, mục đích quan trọng nhất của Ủy ban đã không thực hiện được mà chỉ chạy đuổi theo một tên tội phạm và khó có hy vọng thành công khiến cho mối nguy hiểm của Đại cử tri đoàn vẫn còn đó, là nguy hiểm không chỉ cho nền dân chủ, mà còn cho người dân Mỹ.
Việt Linh 04.01.2023