Sự trỗi dậy của Chủ nghĩa Trump và chủ nghĩa phát xít mới của Mỹ thực ra chúng đã được hình thành trong nhiều thập niên trước đây chứ không chỉ là vài năm gần đây.
Với những gì mà những người mãi võ Sơn Đông đi bán rong nền chính trị Hoa Kỳ đang đem những lời hứa ngọt ngào, êm tai gửi vào tay các phương tiện truyền thông chính trị, vì hầu như số đông các hệ thống truyền thông dòng chính và truyền thông cánh hữu đều biết rõ sự tác hại bởi những thứ nọc độc xấu xa, nguy hiểm của chủ nghĩa Trump mang đến cho xã hội, cộng đồng và đất nước, nhưng đồng thời nó cũng mang lại nguồn lợi nhuận khổng lồ mà những bản tin đúng đắn, chính xác không được đón nhận nhiệt tình giống như vậy.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Nhất là những tin bất lợi cho đảng Cộng hòa, cho những người cánh hữu, cho những kẻ tội phạm, những kẻ dối trá thì việc đưa tin muộn màng của các phương tiện truyền thông về các cuộc tấn công chống dân chủ của GOP dường như chỉ mang tính gượng ép, miễn cưỡng, đưa tin chút chút để góp tiếng nói yếu ớt về một sự kiện, một diễn biến mà họ cho là không quan trọng, không gây ảnh hưởng nhiều lắm.
Ngược dòng lịch sử, trở về đầu năm 2009, từ khi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống của ông Barack Obama, nước Mỹ đã bắt đầu bùng nổ những phản ứng dữ dội rõ ràng của người Da trắng đối với một tổng thống Da đen đầu tiên của đất nước, và cho đến khi Trump tuyên bố rằng ông ta sẽ tìm cách chiếm được Tòa Bạch Ốc vào năm 2016, thì ngay lập tức lời hô hào, kêu gọi của Trump đã được giới truyền thông cánh hữu và dòng chính tranh nhau chụp lấy, lan rộng và cổ súy, xem như một hiện tượng lạ, sôi nổi, họ xem đây là một hiện tượng nổi dậy của người da trắng để giành lại ảnh hưởng, quyền lực đã bị một sắc dân đa đen chiếm đoạt từ tay họ, những lời cảnh báo và báo động lớn đã vang lên về mức độ ảnh hưởng của chủ nghĩa phát xít mới và quyền lực tối cao của người da trắng.
Đó là một mối nguy hiểm rõ ràng, hiện tại và đang ngày càng tăng ở đất nước này. Tuy nhiên, các phương tiện truyền thông chính thống, tầng lớp chính trị và giới tinh hoa khác đã đáp lại những lời cảnh báo bằng những tràng cười và những cái nhún vai vì họ chính là những kẻ lừa đảo, dối trá, họ đã tự dối mình, và lừa dối công chúng Mỹ, họ tỏ ra vẻ xem nhẹ những lời cảnh báo của truyền thông dòng chính, rằng chẳng có gì mà ầm ỉ cả, đừng quan tâm, chuyện bình thường thôi mà, rằng những gì Donald Trump và chủ nghĩa MAGA của ông ta sẽ không bao giờ có thể giành được quyền lực ở Mỹ. Tất nhiên, họ đã sai nhưng không phải tất cả người Mỹ đều thấy rằng đảng Cộng Hòa, giới tinh hoa chính trị đã sai, mà họ nghĩ đơn giản chính trị Mỹ luôn là như thế mà, hết Dân chủ lại đến Cộng hòa, hết 4 năm lại đến 8 năm, cứ thế xoay vòng thay đổi, vì đó là nước Mỹ, là vì nước Mỹ chỉ có hai đảng chính trị duy nhất, không có đảng thứ ba nên việc xoay vòng, chuyển đổi quyền lực là điều tất nhiên, nói chung người Mỹ quá hời hợt với chuyện chính trị, người Mỹ sống rất thực dụng, cơm áo gạo tiền, ai đem đến công việc làm nhiều, giá xăng rẻ, không bị lạm phát là họ ủng hộ bất chấp, họ không hề nghĩ xa xôi đến những thứ trừu tượng khác như quyền bầu cử hay gerrymandering là cái quái gì, quyền bình đẳng hay việc bảo vệ nền dân chủ nước nhà hay nền dân chủ, sự an nguy của các quốc gia Đồng Minh, khối NATO, những lĩnh vực xa lạ này chẳng phải là điều gì quan trọng đối với nhiều người Mỹ.
Trump nắm bắt được quan điểm hời hợt, phớt tỉnh như Ăng lê này của người Mỹ, Trump thúc đẩy khẩu hiệu “America First” để vực dậy chủ nghĩa dân tuý cực đoan từ các thành phần da trắng, còn các sắc dân da đen, da nâu, da vàng chỉ là những nhóm người theo đóm ăn tàn, mong được hưởng sái những thứ quyền lợi dư thừa từ những người da trắng thượng đẳng bố thí cho họ.
Nhà khoa học xã hội Michael Bang Petersen giải thích về lý do tại sao những người cuồng Trump biết những lời của Trump nói ra là những lời nói dối, không có thật nhưng họ vẫn tin?
Trong thời đại của phương tiện truyền thông xã hội phát triển vượt bậc như hiện nay, thì những lời nói và chữ viết trên hệ thống mạng xã hội, lại được xem trọng và đáng tin hơn những lời giải thích mang tính học thuật, giải thích với lý luận rõ ràng và đi kèm với dẫn chứng, vì đa số người Mỹ hầu như họ chỉ muốn nghe những gì họ muốn nghe và không quan tâm đến những điều gì khác, ngay cả đó là sự thật.
Bây giờ Trump đang tranh cử tổng thống một lần nữa trên nền tảng trừng phạt và trả thù. Trong suốt thời đại của Trump, các phương tiện truyền thông chính thống đã quá xem thường người Mỹ, xem thường sự phản bội của cánh hữu và các cuộc tấn công vào nền dân chủ.
Bất kể nhiều lời cảnh báo của giới chuyên gia lịch sử, hiến pháp, chính trị, các cựu Tướng lãnh, cựu công tố viên, cựu quan chức các chính quyền trước đây nhưng giới tinh hoa chính trị vẫn không muốn thừa nhận bản chất thực sự của một cuộc khủng hoảng nhận thức vì làm như vậy sẽ thách thức tính hợp pháp của chính quyền của họ và kéo họ vào chính cuộc khủng hoảng.
Bây giờ bảy năm sau, Trump tiếp tục tìm đường quay lại với quyền lực trong khi Ron DeSantis và những kẻ phát xít khác của Đảng Cộng hòa đang mở rộng các chiến dịch đàn áp và tước đoạt của chúng nhằm giết chết nền dân chủ đa nguyên đa chủng tộc của đất nước và biến nó thành một phiên bản Hungary của Viktor Orban hay Nga của Vladimir Putin và bước đệm sau cùng là mang chủ nghĩa phát xít đặt để lên nước Mỹ với hình tượng của Benito Mussolini, điều gì đã xảy ra? Sẽ là một chế độ tài phiệt theo chủ nghĩa phân biệt chủng tộc của Mỹ, một chủ nghĩa phân biệt chủng tộc Christofascist trong thế kỷ 21 tại Hoa Kỳ, quốc gia từng là nền dân chủ đầu đàn của thế giới.
Đây không là điều mỉa mai hay sao quý vị, khi từ một quốc gia có nền dân chủ lâu đời nhất thế giới, thì ngày nay, từ trong lòng nước Mỹ, lại sản sinh ra một thứ quái thai chính trị và từng bước vững chắc dẫn đến một chủ nghĩa phát xít rập khuôn Mussolini.
Trong khi câu ngạn ngữ dân gian gợi ý rằng “thà muộn còn hơn không“, những lời như vậy không hoàn toàn áp dụng cho cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít và các lực lượng phản dân chủ khác.
Trong bảy năm qua, giới tinh hoa chính trị của Hoa Kỳ và những tiếng nói chính thống khác đã mất rất nhiều thời gian trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền dân chủ của đất nước và có thể không phục hồi được.
David French của Thời báo New York đã viết một bài xã luận mang nhan đề: “Người Mỹ cần xem xét các mối đe dọa của ‘Cuộc ly hôn quốc gia’ một cách nghiêm túc“. Bài viết này ra đòi khoảng hai tuần sau lời kêu gọi “ly hôn quốc gia” của nữ dân biểu MAGA Marjorie Taylor Greene, sau đó bà ta đã đính chính lại theo một ý tưởng hơi khác lúc ban đầu và nói rằng, bà ta không có ý nói đến một sự phân chia quốc gia thực sự, mà chỉ muốn chống lại sự lạm quyền của chủ nghĩa liên bang, trong đó các tiểu bang đỏ và xanh về cơ bản sẽ sống dưới các cấu trúc hiến pháp và kinh tế hoàn toàn khác nhau trong khi vẫn duy trì một liên minh quốc gia trên danh nghĩa.
Ý tưởng này là ngớ ngẩn. Nó không phù hợp với Hiến pháp. Nguy hiểm. Nó không khả thi. Nó sẽ phá hủy nền kinh tế, nó sẽ khiến hàng triệu người Mỹ mất chỗ ở và gây bất ổn toàn cầu. Ngay cả trong trường hợp không xảy ra nội chiến — không có khả năng các đội quân khổng lồ của Mỹ sẽ xung đột với nhau theo cách họ đã làm như trong cuộc Nội chiến từ năm 1861 đến năm 1865 — sự chia cắt quốc gia thành từng mảnh nhỏ gần như chắc chắn sẽ là một mớ hỗn độn bạo lực. Chỉ có một cách duy nhất để mô tả một cuộc ly hôn thực tế ở Mỹ: đó sẽ là một thảm họa không thể tránh khỏi đối với nước Mỹ và thế giới.
Ý tưởng ngớ ngẩn, điên rồ này không có khả năng xảy ra nhưng không phải không thể xảy ra nếu người Mỹ không xem xét khả năng đó một cách nghiêm túc.
Nước Mỹ đang ở trong tình trạng thù địch còn kiểm soát được, nhưng với tình trạng phân cực chia rẽ như hiện nay, thì sẽ đến lúc, vào một thời điểm nào đó tình trạng thù địch đảng phái sẽ không thể kiểm soát được.
Trong một bài tiểu luận “Florida đang cố tước bỏ quyền tự do ngôn luận của người Mỹ” , Ban biên tập của tờ Times đã cảnh báo rằng:
Tòa án Tối cao, trong một vụ án cách đây gần 60 năm, đã phán quyết rằng ngay cả khi lời nói hay một bài viết có thể gây tổn hại hoặc có sai sót, thì nhìn chung bài phát biểu đó vẫn phải được bảo vệ trước những cáo buộc phỉ báng và vu khống. Nhưng giờ đây, tại tiểu bang Florida, các bài viết của những bloggers, của phóng viên, ký giả sẽ không còn được bảo vệ một khi dự luật đang được thông qua tại Hạ viện Florida và đó chính là mục tiêu lâu dài của Thống đốc Ron DeSantis.
Dự luật đại diện cho một mối đe dọa nguy hiểm đối với quyền tự do ngôn luận ở Hoa Kỳ, không chỉ đối với các phương tiện truyền thông mà còn đối với tất cả người Mỹ, bất kể niềm tin chính trị của họ là gì.
Một nhà văn và tác giả Jeff Sharlet, người từng là một trong những tiếng nói mạnh mẽ nhất gióng lên hồi chuông cảnh báo về Thời đại của Trump và chủ nghĩa phát xít mới của Mỹ, đã lưu ý trên Twitter rằng: “Người Mỹ đang phản ứng khá chậm với bạo lực và chủ nghĩa phát xít với tước đoạt. Thuật ngữ J6 (viết tắt từ chữ January 6th) được xem là đồng nghĩa với từ “nổi dậy” và đang được những người cánh hữu sử dụng.”
Với những bài bình luận thường xuyên của tôi nói về đề tài này, nhiều người đã cho rằng, lo chi chuyện bò trắng răng, rằng hoa Kỳ sẽ luôn vượt qua mọi bất ổn và đứng vững như đã từng đứng vững hơn 200 năm qua.
Nhưng suy cho cùng, các phương tiện truyền thông Mỹ với tư cách là một ngành công nghiệp, họ sẽ không phản đối một Donald Trump với chủ nghĩa MAGA hay một Ron DeSantis với chủ nghĩa phát xít của Mussolini vì họ cần được tiếp cận với những tiếng nói và cá tính đặc biệt xấu xí và cực đoan đó để kiếm tiền.
Giới truyền thông Mỹ nói chung đang háo hức chuẩn bị cho việc Trump hoặc DeSantis trở lại Tòa Bạch Ốc và nắm toàn quyền kiểm soát Quốc hội và chính phủ Hoa Kỳ và bỏ qua một chính phủ Biden biết lo cho dân cho nước nhưng lại quá đơn điệu, im vắng, không thu hút được những người Mỹ luôn tìm kiếm sự nổi bật, tranh cãi.
Trong bảy năm qua, New York Times và các tờ báo và cơ quan truyền thông hàng đầu khác đã có những cơ hội nói lên sự thật trước quyền lực bằng cách cảnh báo người dân Mỹ và thế giới về sự nguy hiểm của chủ nghĩa Trump, chủ nghĩa phát xít mới và những hành động hung hăng, bạo lực.
Nhưng những khoảnh khắc cơ hội đó đã bị cắt xén, nếu không muốn nói là bị vô hiệu hóa, bởi cách mà chính những cơ quan truyền thông đưa tin đó sau đó lại dành những khoảng không gian quý giá cho các cựu thành viên chế độ Trump, những kẻ phát xít của Đảng Cộng hòa, “những người bảo thủ” và những người khác là kẻ thù của nền dân chủ đa nguyên đa sắc tộc và sự tiến bộ của con người được lên chường mặt trước công chúng Mỹ vào những giờ vàng để họ tiếp tục cổ súy những thuyết âm mưu và tin giả miễn phí nhưng sự lan tỏa rất xa khắp cả nước.
Tệ hơn nữa, khi những người này tiếp tục đưa tin và đưa ra những câu chuyện khác nhằm bình thường hóa Trump với chủ nghĩa MAGA, DeSantis với chủ nghĩa phát xít, khiến người Mỹ ngày càng cảm thấy gần gũi với những thành phần này, xem như là những điều bình thường trong đời sống của người Mỹ ngày nay.
Những quan điểm về sự ngu dốt, mê muội đã kìm hãm nhiều người Mỹ không phát triển được, họ trở nên thụ động, lười biếng và không còn động lực để theo đuổi sự thật. Một số người Mỹ cuồng Trump, trong đó có một số ông bà anh chị Mít vàng tóc đen đã dần xem những lời nói dối cũng cần thiết như thức ăn và nước uống để sống hàng ngày.
Đây không phải là điều đáng ngạc nhiên. Một tỷ lệ lớn người Mỹ, nếu không muốn nói là đa số, không theo dõi chặt chẽ tin tức liên quan đến chính trị qua hệ thống truyền thông báo chí, truyền hình. Ít nhất một nửa dân số không biết đọc ở trình độ lớp sáu. Sự hiểu biết trung bình của người Mỹ về chính trị cũng giảm dần. Trong trường hợp này, nếu đảng Dân chủ và những người ủng hộ dân chủ không biết cách làm nổi bật mối đe dọa hiện hữu do phong trào Cộng hòa-phát xít gây ra, thì hầu hết người Mỹ sẽ không chú ý đến.
Lời kết:
Giới truyền thông Mỹ đang tự mâu thuẫn với chính họ, họ kêu gọi người dân Mỹ nên tin tưởng vào các phương tiện truyền thông chính thống một khi họ gióng lên những hồi chuông cảnh báo về chủ nghĩa Trump và chủ nghĩa phát xít mới cũng như các mối đe dọa phi tự do khác đối với nền dân chủ và tương lai của đất nước và rồi ngay sau đó, họ viện cớ vì lợi ích của “sự công bằng và cân bằng” — họ sẽ để cho những tiếng nói chống dân chủ của những người bảo thủ và những người theo chủ nghĩa tân phát xít được nói lên quan điểm và sự thật, điều này được xem là cú tuyên truyền hữu hiệu để những người cánh hữu đánh tán sự thật và củng cố lập luận của họ là đáng tin hơn.
Truyền thông báo chí đang lấy hết thời gian của những người yêu nền dân chủ và sự đúng đắn để cứu đất nước này.
Việt Linh 09.03.2023