Đầu tháng này, Tổng chưởng lý Ken Paxton của Đảng Cộng hòa Texas đã đệ đơn kiện với tuyên bố rằng luật chi tiêu 1,7 nghìn tỷ đô la giữ cho hầu hết chính phủ liên bang — bao gồm cả quân đội Hoa Kỳ — hoạt động đến tháng 9 năm 2023 là vi hiến.
Những tuyên bố của Paxton trong vụ Texas kiện Merrick Garland, Bộ trưởng Tư pháp, dẫn đến thực tế là nhiều nhà lập pháp đã bỏ phiếu cho dự luật do người đại diện bỏ phiếu, sẽ thất bại.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Họ mâu thuẫn với văn bản rõ ràng của Hiến pháp. Và một hội đồng lưỡng đảng của tòa phúc thẩm liên bang đầy quyền lực ở Washington, DC, đã bác bỏ một vụ kiện tương tự vào năm 2021.
Trên thực tế, vụ kiện này khó có thể thắng thế ngay cả tại Tòa án Tối cao nghiêng về phía bảo thủ hiện nay. Tuyên bố một đạo luật tài trợ cho hầu hết chính phủ liên bang là vi hiến sẽ là một hành động lạ thường, quái dị nhất lịch sử Hoa Kỳ, đặc biệt là khi các thẩm phán liên bang đưa ra những lập luận pháp lý rất mạnh mẽ chống lại quan điểm của Paxton. Thông thường, những vụ kiện loại này sẽ bị công chúng Mỹ cười nhạo trên bàn ăn, trong quán cà phê, lúc trà dư tửu hậu.
Nhưng xin đừng xem thường, nếu những vụ kiện này được gửi đến những thẩm phán liên bang da trắng cực đoan, ủng hộ Trump và đảng Cộng Hòa bất chấp.
Và cũng đừng xem thường nếu quý vị xem đây là một vụ kiện kỳ cục của một kẻ lập dị, muốn chơi nổi lấy tiếng ngu, muốn được báo chí săn đón, chụp hình, phỏng vấn, được đưa lên trang nhất của các tờ báo lớn, đây chỉ là những bước khởi đầu của những kẻ đi tiên phong mưu tìm sự độc lập cho các tiểu bang đỏ hay nói thẳng ra là nổi loạn và chia rẽ quốc gia vì lợi ích cá nhân và đảng phái chính trị.
Nhưng vụ việc lần này chắc chắn sẽ dẫn đến một chiến lược kiện tụng rộng lớn hơn của Paxton, là một tay Cộng Hòa cực đoan lập dị, có thể nói ở tiểu bang Texas, một tiểu bang đỏ truyền thống Cộng Hòa, có hai con người mang những sắc thái tiêu biểu đặc biệt, với Greg Abbott, một tay Thống đốc ngồi xe lăn nhưng tính khí hung hăng, dữ tợn, phân biệt chủng tộc và một tên quan Tể tướng mắt lé, mặt mang nét tiểu nhân r1ất hăng hái chống đối chính phủ liên bang, tự coi tiểu bang Texas là một tiểu bang rộng lớn, giàu có, cần phải được độc lập, có chính phủ riêng, thường xuyên kình chống với Bộ Tư pháp, điển hình là Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland về nhiều vấn đề về chính sách liên bang, ông ta thường xuyên đưa ra những lập luận pháp lý yếu kém nhằm đòi hỏi những phán quyết đồng ý cắt giảm các chính sách liên bang trước các thẩm phán cánh hữu mà ông ta đã đích thân lựa chọn vì hệ tư tưởng cực đoan giống nhau của họ. Và những thẩm phán đảng phái này thường gieo rắc hỗn loạn khắp nơi trên đất nước để chống phá chính phủ liên bang, nhiều sự việc thường có thể kéo dài hàng tháng hoặc lâu hơn, trước khi tòa án cấp cao hơn vào cuộc để giải quyết.
Các tòa án liên bang của Texas dành cho các nguyên đơn nhiều thời gian bất thường để lựa chọn thẩm phán nào sẽ xét xử vụ án của họ, một đặc điểm kỳ lạ của những tòa án này mà Ken Paxton thường lợi dụng để bảo đảm rằng các vụ kiện của ông ta sẽ được xét xử bởi các thẩm phán có khả năng ủng hộ đường lối của Đảng Cộng hòa.
Hơn nữa, những quyết định này nếu bị kháng cáo thì những vụ kiện sẽ được đưa lên Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ khu vực năm, nổi tiếng là bảo thủ rất cực đoan..
Paxton đã nộp đơn kiện ông Merrick Garland ở Lubbock, Texas, nơi mà 100% các vụ kiện liên bang đều do một người được chỉ định của Đảng Cộng hòa xét xử . Hai phần ba các trường hợp như vậy được tự động giao cho Thẩm phán James Wesley Hendrix, người sẽ xét xử vụ kiện này.
Hendrix, một người được Trump bổ nhiệm vào tòa án liên bang ở Texas, là một ẩn số khó đoán. Chỉ trong thời gian ngắn ngủi của mình trên băng ghế dự bị, Hendrix đã đưa ra một quyết định sai trái, cắt xén một đạo luật liên bang yêu cầu hầu hết các bệnh viện thực hiện các ca phá thai cần thiết về mặt y tế. Nhưng hồ sơ kinh nghiệm khá kín đáo của Hendrix không cho chúng ta biết đủ để biết liệu ông ta có thực sự hung hăng đến mức đưa ra một tuyên bố làm trò cười trước người dân Mỹ nếu cho rằng hầu hết chính phủ Hoa Kỳ là vi hiến hay không.
Băng ghế dự bị liên bang Texas cũng đầy rẫy các thẩm phán cực đoan như — Matthew Kacsmaryk, Drew Tipton và Reed O’Connor, là những người phần lớn đóng vai trò như những con dấu xác nhận xác suất thắng kiện cao đối với bất kỳ đương sự cánh hữu nào xuất hiện trước mặt họ. Đa số các vụ kiện của những đương đơn là người cánh hữu được gửi đến những thẩm phán này đều đại thắng.
Nhưng lần này, điều đáng chú ý là Ken Paxton đã chọn đưa vụ án này ra Lubbock, nơi ông ta có khả năng chọn James Wesley Hendrix làm thẩm phán của mình, thay vì đưa vụ kiện này ra trước Kacsmaryk, người xét xử 100% các vụ án liên bang được đệ trình ở Amarillo, Texas hoặc Tipton người xét xử hầu hết các vụ án tại Victoria, Texas. Nhưng vẫn còn phải xem liệu Hendrix có thể hiện thái độ coi thường pháp quyền liên bang giống như Kacsmaryk hay Tipton hay không.
Vì vậy, với vụ kiện mới nhất này của Ken Paxton, có thể không phải là nguyên nhân gây báo động đến hệ thống Tòa án trên cả nước bởi lý do kỳ cục, quái dị của một kẻ lập dị nhất nước Mỹ muốn kiện chính phủ liên bang về chính sách, nhưng điều này vẫn là một lời nhắc nhở rằng không có vụ kiện nào được đệ trình lên các tòa án liên bang của tiểu bang Texas có thể được bỏ qua một cách an toàn, nói đơn giản, dễ hiểu hơn, là hầu hết các vụ kiện từ những đương đơn là người cánh hữu như bản thân Ken Paxton thì phần thắng thế là điều thấy trước như thông lệ bao lâu này, vì những tòa án do các thẩm phán Cộng Hòa tại tiểu bang Texas thụ lý các vụ án thường đem đến chiến thắng trước mắt cho đương đơn, dù ngay cả khi vụ kiện có bị kháng cáo lên Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ khu vực Năm thì cũng mất một thời gian, rồi bước tiếp theo là Tòa án Tối cao thì cũng ngần ấy thời gian, cộng lại cũng trên dưới một năm để những ông kẹ mặc áo choàng đen này ngâm dấm, điều tra, cứu xét, cân nhắc, suy nghĩ thì sẽ có rất nhiều chính sách liên bang của chính phủ phải bó chiếu nằm chờ đợi để được giải quyết. Đây không gọi là những kẻ ngáng đường, cản trở làm đúng theo như cách thức của tay trùm Cộng Hòa ở Washington, Mitch McConnell thường làm bao lâu nay là luôn cản trở một chính phủ của đảng đối lập.
Vụ kiện của Ken Paxton tuyên bố rằng luật tài trợ cho chính phủ liên bang là vi hiến vì nó được thông qua bằng cách bỏ phiếu ủy quyền.
Vào năm 2020, ở đỉnh điểm của đại dịch Covid-19, Hạ viện Hoa Kỳ đã bỏ phiếu cho phép các thành viên của mình bỏ phiếu theo ủy quyền miễn là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng phát sinh từ đại dịch đó vẫn còn hiệu lực. Theo quy tắc này, một thành viên của Hạ viện có mặt tại Điện Capitol có thể bỏ phiếu ủy quyền thay mặt cho tối đa 10 đồng nghiệp, với điều kiện là những đồng nghiệp đó cung cấp cho thành viên ủy quyền bằng văn bản để hành động với tư cách là người ủy quyền của họ và với điều kiện là những đồng nghiệp đó cung cấp cho thành viên hướng dẫn cách bình chọn.
Vào thời điểm quy tắc đó được ban hành, tính hợp hiến của sự thay đổi quy tắc này là không chắc chắn vì chưa có tòa án nào ra phán quyết về việc liệu bỏ phiếu theo ủy quyền có được phép hay không.
Thật vậy, ngay sau khi quy tắc bỏ phiếu theo ủy quyền có hiệu lực, 21 thành viên Đảng Cộng hòa tại Hạ viện – rất có thể được khuyến khích bởi thực tế là cơ quan tư pháp liên bang do những người được bổ nhiệm của Đảng Cộng hòa chi phối – đã đệ đơn kiện tuyên bố rằng quy tắc mới của Hạ viện là vi hiến. Nhưng vụ án đó trước đây do Kevin McCarthy kiện cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, đã bị một hội đồng lưỡng đảng của Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ thuộc Khu vực Quận Columbia bác bỏ. Sau đó, Tòa án Tối cao đã quyết định không xem xét lại quyết định đó vào tháng 1 năm 2022.
Với phán quyết lưỡng đảng cho rằng bỏ phiếu theo ủy quyền là hợp hiến, Hạ viện đã tiếp tục sử dụng nó cho đến năm nay, khi phe đa số mới của Đảng Cộng hòa loại bỏ quy tắc cho phép bỏ phiếu theo ủy quyền.
Khi Quốc hội họp vào cuối tháng 12 để tài trợ cho chính phủ trong phần lớn thời gian của năm 2023, nhiều thành viên Hạ viện đã bỏ phiếu theo ủy quyền. Theo vụ kiện của Ken Paxton, đa số Hạ viện – 226 thành viên – đã không tham dự phiên họp khi dự luật tài trợ này nhận được phiếu bầu cuối cùng, thay vào đó bỏ phiếu theo ủy quyền.
Vụ kiện của Ken Paxton dựa trên một điều khoản của Hiến pháp quy định rằng “Đa số của mỗi Hạ viện sẽ tạo thành một Nhóm túc số để thông qua các dự luật”. Ken Paxton lập luận rằng các thành viên của Hạ viện phải thực sự có mặt tại Tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ để được tính vào số đại biểu này.
Có ba lý do pháp lý nghiêm trọng khiến lập luận này của Ken Paxton sẽ khó có thể đứng vững.
Lỗ hổng rõ ràng nhất trong lập luận của Ken Paxton là, trong khi Hiến pháp quy định rằng đa số Hạ viện “sẽ tạo thành số đại biểu cần thiết”, thì không có quy trình nào mà Quốc hội phải sử dụng để xác định xem có đủ số đại biểu cần thiết hay không. Nó cũng không nói rằng các thành viên phải thực sự có mặt tại một địa điểm cụ thể để được tính vào số đại biểu cần thiết.
Ngược lại, Hiến pháp quy định rằng “mỗi Viện có thể xác định các quy tắc tố tụng của mình.” Điều đó chỉ ra rằng Hạ viện, có quyền quyết định các quy tắc chi phối liệu một thành viên vắng mặt có thể được tính vào số đại biểu cần thiết hay không nếu họ ủy quyền cho một người khác thay mặt để bỏ phiếu. Văn bản của Hiến pháp chỉ ra rằng Hạ viện sẽ tự quyết định câu hỏi này.
Trong khi đó, một điều khoản khác của Hiến pháp, quy định rằng các thành viên của Quốc hội “sẽ không bị chất vấn ở bất kỳ nơi nào khác” vì “bất kỳ bài phát biểu hoặc tranh luận nào ở cả hai Viện” cũng chống lại lập luận của Ken Paxton khi kiện Merrick Garland.
Điều này được gọi là điều khoản tranh luận, cấm các tòa án can thiệp vào cách Hạ viện tiến hành bỏ phiếu về luật.
Vậy điều gì có khả năng xảy ra trong trường hợp của Merrick Garland?
Với sức nặng của các cơ quan pháp lý này, sẽ không có khả năng ngay cả Tòa án Tối cao hiện tại, với đa số đảng Cộng hòa chiếm đa số 6-3, sẽ ra lệnh đóng cửa chính phủ. Nhưng, ngay cả khi Tòa án Tối cao dù đang trong thế đa số nghiêng về bảo thủ cuối cùng đảo ngược quyết định của tòa án cấp dưới đòi bãi bỏ luật chi tiêu của chính phủ liên bang đi nữa, thì thẩm phán Cộng Hòa cực đoan tại tiểu bang Texas, James Wesley Hendrix và những cấp trên trên của ông ta, Tòa phúc thẩm khu vực Năm rất cực hữu, có thể tạo ra một sự hỗn loạn luật pháp đáng kể trong thời gian chờ Tòa án Tối cao giải quyết.
Liệu Thẩm phán James Wesley Hendrix có đủ can đảm ra lệnh đóng cửa chính phủ từ băng ghế dự bị hay không?
Lời kết:
Không khó để nhìn ra dã tâm của Ken Paxton muốn gây ra một cuộc khủng hoảng Hiến pháp và luật pháp, ngáng đường, cản trở các chính sách liên bang.
Các tay thẩm phán liên bang cực hữu từ tiểu bang Texas sẽ liên thủ hợp công để tấn công vào Tư pháp và Hành pháp liên bang nhằm gây rối loạn xã hội, đất nước.
Ken Paxton đã chọn nộp đơn kiện tại một địa điểm mà ông ta tự tin sẽ có khả năng lôi kéo được Thẩm phán Hendrix, người có thể mang đến cho ông ta một quyết định đột phá để khuynh đảo đất nước, khơi gợi mầm mống nổi loạn, chia tách từ các tiểu bang đỏ với chính phủ liên bang, đây không thể được xem là một hành động từ một cá nhân mà thực ra là từ chính sách chung của đảng Cộng Hòa phát xít từ bao lâu nay.
Chính trường Mỹ với hai đảng chính trị Cộng Hòa, Dân Chủ này càng đối đầu gay gắt hơn, các tiểu bang xanh đỏ sẽ khó có thể hợp nhất để tạo nên một Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ đúng nghĩa.
Việt Linh 27.02.2023